Na łamach pierwszego wydania czasopisma „Polonistyka” publikujemy szereg artykułów odnoszących się do umiejętności uczenia i metodyki nauczania. Wszystkie teksty podporządkowane są nadrzędnej tezie o potrzebie kształtowania „świadomości językowej”. Pojęcie to omawia prof. Jerzy Bartmiński, analizując między innymi wybrane zapisy podstawy programowej.
Zachęcamy Państwa do przetestowania ćwiczeń z zakresu higieny głosu, polecanych przez zawodowych mówców oraz lektury relacji z konkursu mającego na celu promowanie ręcznego pisania wśród uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych, będącego częścią akcji społecznej „Kampania Pisania Piórem”.
W niniejszym numerze magazynu poruszamy również następujące zagadnienia:
Jedną z obligatoryjnych części ustnego egzaminu maturalnego od 2015 roku jest rozmowa maturzysty z członkami zespołu przedmiotowego. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 kwietnia 2013 roku precyzyjnie określa jej długość oraz zasady przeprowadzania rozmowy. Na łamach niniejszego wydania czasopisma „Polonistyka” proponujemy Państwu lekturę zestawu materiałów zogniskowanych wokół umiejętności publicznego przemawiania oraz mówienia i słuchania na egzaminie dojrzałości.
W artykule zatytułowanym „Jak słuchać, mówić i rozmawiać na egzaminie ustnym od 2015” Joanna Dobkowska i Zbigniew Kosiński przekonują, że „szkoła powinna uczyć słuchać i mówić. Podstawa programowa kształcenia ogólnego wskazuje umiejętności, które powinien opanować uczeń, aby rozumieć czytane i mówione przekazy słowne. Pierwszy cel ogólny odnoszący się do umiejętności uczniów na trzecim etapie edukacyjnym informuje, że uczeń powinien rozumieć komunikaty werbalne o skomplikowanej organizacji i być zdolny do podejmowania refleksji nad znaczeniami słów. Powinien także dążyć do dokładnego rozumienia zawartości komunikatów i ich krytycznego ocenienia. Z kolei trzeci cel ogólny podstawy programowej wskazuje te umiejętności, których opanowanie umożliwia komunikatywne, zgodne z celem wypowiedzi, mówienie do innych”.
Temat realizacji podstawy programowej i przygotowania uczniów do egzaminu maturalnego poruszamy również w artykule zatytułowanym „Czy w podstawie programowej jest świadomość językowa?” autorstwa Jerzego Bartmińskiego. Uznany językoznawca, profesor zwyczajny w Instytucie Slawistyki PAN i członek Polskiej Akademii Umiejętności podkreśla w nim, że „otwarcie po wejściu Polski do Unii Europejskiej nowej przestrzeni kulturowej stawia przed humanistyką, a przed polonistyką w szczególności – wymóg przygotowania młodego pokolenia do życia w zmiennych warunkach cywilizacyjnych, w dynamicznym, otwartym społeczeństwie informatycznym, także – wymóg nowego zdefiniowania naszej tożsamości narodowej”.
Państwa uwadze polecamy również artykuł zatytułowany „MAPPTIPE w drodze do szkół”. MAPPTIPE, czyli Multimedialna Aplikacja do Tworzenia Internetowych Materiałów Edukacyjnych to uniwersalne narzędzie zgodne z najnowszymi trendami edukacyjnymi. Projekt internetowego edytora e-publikacji uzyskał maksymalną ocenę eksperta Krajowej Sieci Tematycznej w obszarze Edukacja i Szkolnictwo Wyższe, a po walidacji skierowano go do upowszechniania. W listopadzie i grudniu 2013 roku odbyło się siedem wojewódzkich konferencji popularyzujących projekt. Konferencje organizowane są wspólnie przez Fundację Nauka i Wiedza (beneficjenta projektu), a także przez Ośrodek Rozwoju Edukacji oraz Naukową i Akademicką Sieć Komputerową – Instytut Badawczy.
W rubryce „Polski w praktyce – tajniki warsztatu” publikujemy artykuł Marii Grażyny Szepe zatytułowany „Higiena głosu i przemawianie – pożyteczne ćwiczenia”. Nauczyciel języka polskiego i retoryki w liceum ogólnokształcącym, logopeda i trener emisji głosu dzieli się z czytelnikami gotowymi zestawami ćwiczeń oddechowych, emisyjnych i artykulacyjnych – warto je wykorzystać na zajęciach koła teatralnego, krasomówczego czy recytatorskiego. Ekspertka przekazuje również kilka pożytecznych rad, z pomocą których każdy mówca będzie mógł doskonalić swoje umiejętności z zakresu trudnej sztuki, jaką jest publiczne przemawianie.
Pozostając wciąż w temacie usprawniania narządów artykulacyjnych, zachęcamy Państwa do lektury artykułu autorstwa Agnieszki Kani i Bernadety Styczeń pt. „Od mówienia – do sztuki krasomówczej”. Ekspertki przekonują w nim, że „dzieci i młodzież mają coraz więcej trudności ze sformułowaniem jasnego i poprawnego komunikatu, z doborem odpowiedniego słownictwa czy z zabraniem głosu na forum, a zbudowanie kilkuzdaniowej wypowiedzi okazuje się niekiedy zadaniem przekraczającym możliwości przeciętnego ucznia klas IV-VI czy gimnazjum. Co gorsze – brak świadomości językowej, rozumianej jako skuteczne używanie mówionej i pisanej polszczyzny w różnych sytuacjach komunikacyjnych, zauważają u młodych ludzi także pracownicy uczelni wyższych oraz pracodawcy”. Lektura niniejszego tekstu dostarczy Państwu mnóstwa pomysłów na organizację zajęć szkolnych, służących kształceniu umiejętności posługiwania się językiem ojczystym – w mowie i piśmie.
