8 lipca br. Ministerstwo Edukacji i Nauki przedstawiło podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2022/2023[1]. Opublikowane kierunki realizacji polityki oświatowej państwa zainspirowały mnie i moich studentów filologii polskiej Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego w Kaliszu (filia Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) do refleksji nad tym, jak zaplanować pracę na lekcjach języka polskiego w szkole podstawowej w rozpoczynającym się właśnie roku szkolnym.
Kategoria: Artykuły z czasopisma
Zmora lektora, czyli jak kształcić kompetencje językowe u uczniów o zróżnicowanym poziomie językowym
Zły sen, w którym w jednej klasie mamy uczniów dopiero rozpoczynających swoją przygodę z językiem polskim i tych już biegle nim się posługujących, niestety coraz częściej staje się rzeczywistością. Mieszkając i pracując w Irlandii, wielokrotnie byłam zmuszona radzić sobie z taką sytuacją. Do szkoły polonijnej często trafiają uczniowie z rodzin dwujęzycznych oraz ci, którzy przyjechali dopiero niedawno, i uczęszczanie do szkoły sobotniej stanowi dla nich kontynuację edukacji rozpoczętej w Polsce. Podczas pracy w irlandzkiej szkole ponadpodstawowej także właściwie codziennie zmagam się z takim wyzwaniem: jak pracować, by nie zniechęcić i nie zanudzić. Powszechnie wiadomo, że większość praktykujących lektorów języka polskiego odradza pracę z grupami mieszanymi, zwracając uwagę na małą efektywność takich lekcji. W momencie jakże trudnym dla wielu nauczycieli w Polsce, którzy z dnia na dzień zostali postawieni w sytuacji, gdy do ich klas dołączają uchodźcy, a podstawa programowa się sama nie zrealizuje, postanowiłam podzielić się swoimi doświadczeniami.
Niedawno w polskiej szkole radzono sobie z pandemią – szybko nauczono się nowych form i metod pracy, które dostosowano do nowej sytuacji. Dbano, najlepiej jak się dało, o to, by uczniowie nie stracili nic z procesu edukacyjnego. Powrót do szkoły oznaczał pracę nad częściowo utraconymi relacjami. Tymczasem pojawiło się kolejne wyzwanie: do polskich szkół zaczęli przybywać ukraińscy uczniowie, którzy nie znają języka polskiego. Kolejny raz, bez merytorycznego wsparcia, na nauczycielskich barkach spoczywa mierzenie się z tym wyzwaniem.
Literatura jest jednym z najistotniejszych segmentów kultury narodowej – jej współczesności i dziedzictwa w postaci szacownej tradycji. Jest również jedną z ważniejszych form sztuki i wysublimowanym użyciem słowa. Wyrastająca w kulturze stanowi jej odbicie i manifestację zamkniętych w niej obrazów świata, ale jednocześnie potrafi przekazywać informacje o skomplikowanych indywidualnych i niepowtarzalnych zjawiskach ze sfery przeżyć duchowych. […] Te i inne jeszcze powody sprawiają, że spotkania z literaturą polską winny być stałym elementem każdej formy edukacji
Niewątpliwie wojna w Ukrainie oraz liczne zamieszki w Białorusi stały się powodem masowej emigracji obywateli krajów wschodnich do Polski. Chociaż język polski, ukraiński i rosyjski są do siebie podobne, to często nieznajomość nawet najprostszego słowa może spowodować problemy w komunikacji. Celem artykułu jest przedstawienie lektorom języka polskiego jako obcego praktycznych wskazówek, z których mogą skorzystać, prowadząc zajęcia zarówno grupowe, jak i indywidualne z osobami rosyjsko- i ukraińskojęzycznymi. Uwzględniam w nim typowe błędy popełniane (bądź powielane) przez te osoby podczas nauki języka polskiego. Należy zaznaczyć, że nie wszyscy obywatele Ukrainy na co dzień posługują się językiem ukraińskim – osoby mieszkające w centralnej i wschodniej Ukrainie często komunikują się bowiem w języku rosyjskim. Tekst nawiązuje zatem do języka rosyjskiego i ukraińskiego.
Świadomość różnic kulturowych jest podstawowym, niezbywalnym aspektem nauczania każdego języka. Jako nauczycielki i nauczyciele mamy szczególny wpływ na to, jakie umiejętności i kompetencje nasze uczennice i nasi uczniowie zyskają i rozwiną, aby wkroczyć w dorosłe życie, także zawodowe. W jaki sposób uczyć języka, aby dbać o rozwój kompetencji interkulturowej oraz interkulturowej kompetencji komunikacyjnej wśród uczniów, zwłaszcza w obliczu sytuacji nauczania grup „mieszanych”, w których uczą się zarówno Polacy, jak i przedstawiciele innych narodowości i kultur?
Edukacja w warunkach wielokulturowości stała się w wyniku działań zbrojnych w Ukrainie wyzwaniem dla polskich szkół. I chociaż pojęcie wielokulturowości nie jest kategorią nową – jego początki sięgają bowiem okresu starożytnego Egiptu oraz terytorialnej organizacji rzymskich legionów – a ideę wielokulturowości uważa się za wytwór dwóch powiązanych ze sobą procesów: globalizacji i demokracji, z dnia na dzień okazały się one dla polskiej szkoły faktem. Jak poradzić sobie z wyzwaniem wielokulturowości i wielojęzyczności, by zarówno uczniowie polscy, jak i ci z doświadczeniem migracji czuli się w tych warunkach swobodnie?