Dział: Horyzonty polonistyki

Twórczość Zbigniewa Herberta jest dialogiem z tym, co najbardziej wartościowe w kulturze naszej cywilizacji. Wiersze, krótkie prozy, eseje, szkice przywołują idee, wartości, zdarzenia, które od tysięcy lat kształtowały kondycję intelektualną i moralną oraz wrażliwość artystyczną Europejczyków. Lektura tekstów Herberta jest świadectwem czułej pamięci, wzbogacającym spotkaniem ze spuścizną przodków, przywracaniem tego, co od tysiącleci tworzyło humanistyczną postawę dzisiejszych pokoleń. W tym wielogłosie iluminującym pięknem, emocjonalnym widzeniem świata, głębokimi refleksjami nad przemijalnością wszystkiego, co dla człowieka ważne, wyróżnia się Pan Cogito (1974) – jeden z najbardziej niezwykłych tomików wierszy w historii literatury polskiej. W zbiorze, mającym ogromny wpływ na postawy kolejnych generacji Polaków, istnieje wiele tekstów, które wywołują rezonans w duszy i umyśle uważnego czytelnika. Jednym z nich jest Historia Minotaura – wysublimowana opowieść zamknięta w formie miniatury literackiej.

Dziś funkcjonujemy w zupełnie innej rzeczywistości edukacyjnej, zdecydowanie bardziej otwartej na dialog, umiejącej pozytywnie wartościować „inność”. Zapewne w najbliższym pejzażu kulturowym znajdziemy takie „miejsca”. Dzięki ich obecności w otoczeniu nauczyciel może pokazać uczniom, że rodzinne miasta i miejscowości przed 1945 rokiem funkcjonowały jako społeczności wielokulturowe, skupiska wyznawców różnych religii. Warto i trzeba rozmawiać o tych formach pamięci, a przede wszystkim wpisywać je w dzieje lokalne. Edukacja polonistyczna powinna służyć wychowaniu dla wartości – to jeden z jej fundamentalnych celów.

Koleżanki i Koledzy, czy macie czasem to odczucie, że świat Waszych doświadczeń i wzruszeń jest kompletnie nieprzystawalny do tego, w jakim funkcjonują młodzi ludzie, z którymi spotykacie się w szkole? Pamiętacie tę scenę z Dnia świra Marka Koterskiego? Nauczyciel z przejęciem recytuje Stepy akermańskie Adama Mickiewicza i widzi pustkę w oczach swych uczniów. Dialog nie może być nawiązany, bo nie ma nawet cieniutkiej nici porozumienia

Praca z wątkami biograficznymi na lekcjach języka polskiego otwiera wiele  perspektyw analizy i interpretacji różnych tekstów kultury. W innowacyjnej polonistyce szkolnej omawianie zagadnień dotyczących życia i twórczości wybitnego artysty, a szerzej psychologii twórczości, sprzyja uaktywnieniu lekcji intersemiotycznych. Biografia stanowi wówczas podstawę silnie zróżnicowanych działań uczniów i nauczycieli. Wiele lat temu Zenon Uryga zachęcał szkolnych polonistów do podejmowania różnorodnych działań lekcyjnych i pozaszkolnych, które umożliwiałyby uczniom głębokie przeżycie estetyczne, a także spotkanie z osobowością i dokonaniami wybitnej jednostki wsposób kreatywny i oryginalny. O obecność biografii pisarzy i poetów na lekcjach języka polskiego upominał się również Stanisław Bortnowski w Sporze z polonistyką szkolną.

Dyskusja wokół metod analizy dzieła literackiego a zagadnienie funkcjonalności biografii artysty

Wszyscy przez to przeszliśmy. Mowa o wycieczce do kina na ekranizację szkolnej lektury...

Kino i film można odmieniać na lekcjach języka polskiego we wszystkich możliwych przypadkach. Ale ich status w szkole czasem najlepiej określa kwestia dopełniacza: kogo? czego? (nie ma).

Za nami trzecia już matura w nowej formule. Jak podano w informatorze egzaminacyjnym, podstawowym założeniem zmian dotyczących egzaminu pisemnego z języka polskiego było podkreślenie znaczenia umiejętności analizy i interpretacji różnych tekstów, jako jednej z kluczowych kompetencji, bez której trudno świadomie uczestniczyć w świecie kultury. Część testowa egzaminu pisemnego miała przy tym sprawdzać przede wszystkim świadomość językową maturzystów oraz ich umiejętności dotyczące wykonywania operacji na tekstach, a podczas części drugiej, polegającej na napisaniu wypracowania,ocenie miała podlegać umiejętność tworzenia wypowiedzi argumentacyjnej w formie rozprawki lub interpretacji tekstu poetyckiego.