Każdy nauczyciel zdaje sobie sprawę, że podczas 45 minut swojej lekcji ma do czynienia z uczniami, z których każdy jest inny, zasługuje na podmiotowe podejście, uwagę i czas poświęcony tylko jemu oraz jego indywidualności. Jak to zrobić przy prawie setce osób, które spotykamy na naszych lekcjach każdego tygodnia? Jakie podjąć działania, by realnie wspierać uczniów w ich indywidualności? Czym jest tak naprawdę indywidualizacja nauczania?
Zjawiskiem znamiennym dla współczesnej szkoły jest znaczący wzrost liczby uczniów z trudnościami w uczeniu się. Do tej wciąż powiększającej się grupy należą dzieci i młodzież ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi, a więc z dysleksją, dysortografią, dysgrafią, dyskalkulią.
Już Pitagoras mawiał, że muzyka budzi w sercu pragnienie dobrych czynów, dlatego należy wykorzystywać ją na lekcjach języka polskiego, są to bowiem takie zajęcia, podczas których zapraszamy młodych ludzi do świata wartości, uczniowie oceniają postawy, mają szansę utożsamiać się z bohaterami, dokonywać ich oceny.
Tym niezwykle ważnym formom aktywności uczniów powinna towarzyszyć muzyka, która według polskiego przysłowia „łagodzi obyczaje”,
i pozwala niejednokrotnie wyrazić to, co trudno ująć w słowa, bo – jak mawiał Hans Christian Andersen – Gdzie brak słów, tam mówi muzyka.
Lekcje języka polskiego to czas, który uczniowie i szkolni poloniści powinni spożytkować na intensywną pracę z dziełem literackim i innymi tekstami kultury. Podczas „godzin polskiego” uczeń ma aktywnie analizować i twórczo myśleć, wiązać zagadnienia z różnych dyscyplin poznawczych, dyskutować, wyrażać własne stanowisko, potwierdzać argumentami tezę, odwołując się do przykładów z malarstwa, rzeźby, architektury, grafiki, muzyki, teatru, filmu, telewizji itd. W szkolnej edukacji polonistycznej ważne miejsce zajmuje kształtowanie
i rozwijanie postawy estetycznej,
co wiąże się z ideą nauczania poprzez doświadczanie i przeżywanie.
Precz z maturą – chyba każdy maturzysta poparłby w tym Władysława Mieczysława Kozłowskiego, polskiego pisarza filozoficznego, autora rozprawy pod wspomnianym tytułem.
KROK 1 Czytanie utworów literackich a omawianie elementów świata przedstawionego – jak zaangażować uczniów do wyrażania sądów na te- mat postaci i zdarzeń, jak wykorzystać multime- dia i wspólnie utrwalić wiedzę przed ważnymi egzaminami kształcąc umiejętności wypowiedzi.
KROK 2 Z praktyki nau- czyciela – jak przygotować ucznia do odnalezienia się w różnych sytuacjach komu- nikacyjnych, np. podczas stresu egzaminacyjnego.
Człowiek istnieje wśród różnych tekstów kultury. Codziennie styka się z literaturą, dziełami plastycznymi, utworami muzycznymi, przedstawieniami teatralnymi, licznymi gatunkami filmów i produkcji telewizyjnych, audycjami radiowymi, reklamą, architekturą itd. Obcuje z formami ambitnymi i z realizacjami wpisującymi się w nurt popkultury.
Wydaje się, że to jeden z najłatwiejszych do omawiania motywów. Przemiana od zarania dziejów jest przecież podstawą znanej wszystkim ludziom rzeczywistości. Literatura to zawsze w jakimś stopniu zwierciadlane odbicie świata. Nic dziwnego, że w programach szkolnych roi się od tekstów tyczących motywu przemiany.
Ocenianie to trudna czynność dydaktyczna. Bywa określana przez nauczycieli wyzwaniem zawodowym. Wielu szkolnych polonistów ma rozbudzoną świadomość, że pomimo coraz większej profesjonalizacji działań, aby oceniać etycznie i obiektywnie, zdarza się im popełniać błędy podczas oceny osiągnięć uczniów. Nauczyciele języka polskiego podkreślają, że nic nie wzbudza większych negatywnych emocji oceniającego i ocenianego jak weryfikacja efektów kształcenia1. To doświadczenie, które potrafi zaburzyć relacje uczeń – nauczyciel, tworzy dystans pomiędzy uczestnikami procesu nauczania, przyczynia się do antagonizmów pomiędzy uczniami, wpływa na dzieci i młodzież demotywująco, zamiast zachęcać do bardziej efektywnych działań. Anna Janus-Sitarz zadała bardzo zasadne, choć retoryczne pytanie: czy we współczesnej edukacji polonistycznej można wyeliminować negatywne aspekty oceniania?2
Jak to właściwie jest z poezją w szkole podstawowej, czyli w klasach IV–VI oraz VII–VIIII? Jak zwykle w wypadku wątpliwości, należy sięgnąć do podstawy programowej, aby dowiedzieć się, czego mamy uczyć naszych podopiecznych.
Żyjemy w XXI wieku, w czasie zdominowanym przez cyfry, w epoce rozwoju techniki, w okresie rosnącego PKB. Można by odnieść wrażenie, że nie ma w tym świecie miejsca na poezję, że nie jest ona potrzebna. Nic bardziej mylnego. Zgodnie z myślą Leopolda Staffa „poezji trzeba w czasach, / gdy wcale jej nie trzeba”. Musi być coś, co wskaże drogę, uwrażliwi, odkryje przed nami piękno (czasami brzydotę), co oderwie od liczb. Te i inne funkcje będzie pełniła właśnie poezja. Jedno ustalone – poezja jest potrzebna! Warte rozpatrzenia są jeszcze dwie kwestie: po co nam ona tak naprawdę? I jak z nią postępować? Jak omawiać wiersze, by nie stały się jedynie „opcją do wyboru na egzaminie”?
