Kody kulturowe

Kod kulturowy według Clotaire’a Rapaille’a jest znaczeniem, jakie nieświadomie przypisujemy danej rzeczy. Inaczej mówiąc, jest to ogólna definicja tego, jak w danej kulturze jest postrzegane konkretne zjawisko lub przedmiot. Wyróżnić możemy zatem kody werbalne, materialne, związane z zachowaniami, ubiorem i mową ciała, a także kody tekstowe i interpretacyjne. Tym samym kody kulturowe pozwalają zrozumieć otaczającą nas rzeczywistość i dostrzec różnice w interpretacji określonych zjawisk między odmiennymi kulturami. Aby jednak właściwie odczytywać kody, potrzebne są wspólny język oraz kształtujące obszar kulturowy doświadczenia i wiedza. Repertuar – przynajmniej do tej pory – budowały przede wszystkim (łatwo rozpoznawalne) motywy baśniowe, malarskie, rzeźbiarskie, mitologiczne, religijne, dzieła literackie czy postaci kultowe lub historyczne. Hybrydyzacja, supermarketyzacja i komercjalizacja kultury, jak pisze Witold Kawecki, spowodowały „przeniesienie wzorów zachowań charakterystycznych dla relacji ekonomicznych (…) na pozaekonomiczne, w tym kulturowe zachowania ludzi”. Przekształcenia rzeczywistości – co oczywiste – pociągnęły zatem za sobą (dez)aktualizację kodów. Warto więc zapytać, czy dziś, skoro kodem kultury może być niemal wszystko, da się jeszcze mówić o uniwersalnych kodach? 
A jeśli tak, to jak na nie oddziałują zachodzące w przestrzeni kultury interakcje i przekształcenia? Jaki wpływ ma na nie multikulturowa, odzwierciedlająca procesy globalizacyjne synergia? Ciekawych wniosków dostarczyć mogą teksty literackie, które będąc silnie zakotwiczone w języku i kulturze, ukazują stereotypy i klisze (językowe, społeczno-obyczajowe, kulturowe). Proponuję zatem spojrzeć na kody kulturowe jako na pojawiające się w prozie klisze, które sprawiają, że interpretujemy dany utwór przez pryzmat schematów obnażających szablonowe wzory myślenia. Owe schematy sprawiają też, że ufundowane na tych samych wyobrażeniach, motywach, znaczeniach opowieści są do siebie niezwykle podobne. Najbardziej, moim zdanie...