Wyrównywanie szans edukacyjnych w praktyce

Na każdym etapie edukacyjnym, w każdej szkole i klasie spotykamy się z pojedynczymi uczniami bądź grupami uczniów, którzy napotykają bariery środowiskowe, ekonomiczne, geograficzne, zdrowotne i inne, znacząco utrudniające im dostęp do pełnej oferty wysokiej jakości usług edukacyjnych i korzystanie z niej. Dotyczy to przede wszystkim dzieci i młodzieży osiągających niskie wyniki w nauce, niepełnosprawnych, pochodzących z mniejszości narodowych i etnicznych, dotkniętych patologiami społecznymi czy też mieszkających w małych miejscowościach lub na terenach wiejskich. 

Jedni badacze twierdzą, że pierwszą lokatę wśród przyczyn nierówności szans edukacyjnych zajmuje miejsce zamieszkania – miasto a środowisko wiejskie. W tym drugim przypadku powodem ma być brak bądź mała liczba placówek oświatowych, utrudniony dostęp do najlepszych nauczycieli, a także brak możliwości produktywnego spędzania wolnego czasu i rozwijania zainteresowań. Inni głoszą, że miejsce zamieszkania nie jest najważniejszą przesłanką szans edukacyjnych młodych ludzi, przyznając prymat statusowi społecznemu. Swoje sądy opierają na wynikach badań, które wykazują, że wskaźnikiem najostrzej różnicującym osiągane przez uczniów wyniki w nauce jest poziom wykształcenia rodziców i ich społeczno-ekonomiczne usytuowanie. To w rodzinie rozbudzane są potrzeby poznawcze dziecka, nabywa ono kompetencje językowe warunkujące m.in. umiejętność uczenia się. Większość znawców problemu zwraca także uwagę na występowanie równie istotnych czynników różnicujących szanse edukacyjne, jakimi są:

• różnice w poziomie kształcenia już na poziomie wczesnej edukacji, szczególnie na etapie wychowania przedszkolnego, 
• dostępność i możliwości finansowe w sferze rozwijania uzdolnień i zainteresowań dzieci i młodzieży oraz ich uczestnictwa w kulturze,
• występujące u uczniów różnego typu i pochodzenia deficyty rozwojowe,
• brak w przedszkolach i szkołach długofalowej strategii wyrównywania słabej stymulacji rozwojowej wyniesionej z...