Powiedz, gdzie mieszkasz, a powiem Ci, kim jesteś.
Opowiadania Schulza – złożone i bogate w formie i treści – rzucają ciekawe światło na początki formowania się nowoczesnych miast. A dziś dla młodego człowieka miejscem fascynacji jest właśnie przestrzeń wielkiego miasta. Jakie były początki? Ciekawej odpowiedzi udziela m. in. opowiadanie B. Schulza pt. Ulica Krokodyli. Natomiast o tym, na ile antycypacje Schulza się potwierdziły, odpowiada np. wiersz M. Białoszewskiego pt. Ja stróż latarnik nadaję z mrówkowca.
POLECAMY
Warto rozpocząć lekcję od oglądu przestrzeni (opisanej realistycznie przez Schulza) i dokonać porównań urbanistycznych, by przejść do przyjrzenia się mieszkańcom i systemowi wartości, który reprezentują.
Cele:
- zapoznanie się z funkcjonowaniem motywu miasta w literaturze, na podstawie tekstów z różnych epok,
- pogłębianie umiejętności analizy i interpretacji tekstu literackiego,
- kształtowanie umiejętności pracy w grupie,
- doskonalenie umiejętności czytania ze zrozumieniem.
Materiały dydaktyczne:
- Bruno Schulz: Ulica Krokodyli, fragmenty opisujące miasteczko
- Miron Białoszewski: Ja stróż latarnik nadaję z mrówkowca, Do NN***
- Barbara Czarniawska-Joerges, Kto pisze miasto? – fragment; Zygmunt Bauman, Wśród nas, nieznajomych – czyli o obcych w (po)nowoczesnym mieście – fragmenty
- zdjęcia Drohobycza z lat 30. XX wieku (ul. Stryjska, Stare Miasto),
- reprodukcje obrazów S. Dali, Chagalla, Picasso (miasteczka, domy),
- szary papier, markery, kolorowe czasopisma, klej.
Metody pracy:
- praca grupowa i indywidualna,
- dyskusja,
- pogadanka,
- ćwiczenia pisemnie.
Czas:
- 2 lekcje w szkole ponadgimnazjalnej
Przebieg lekcji
- Wprowadzamy uczniów w problematykę lekcji, zakładając że w domu przeczytali opowiadanie B. Schulza w całości. Wręczamy skserowane fragmenty utworu, opisujące miasteczko. Prosimy o odczytanie tekstu – najlepiej głośne.
- Dzielimy klasę na grupy 5-osobowe. Wręczamy karty pracy. Określamy czas (ok. 20 minut):
- Zadanie dla trzech grup: Wykonajcie w dowolnej technice (rysunek, collage) jedną stronę folderu reklamowego, przedstawiającego „dystrykt przemysłowo-handlowy”. Zwróćcie uwagę na znajdujące się tu kamienice, domki podmiejskie, sklepy (napisy!). Pamiętajcie o „karierze”, jaką zrobiło senne miasteczko na odkryciu ropy naftowej.
- Pozostałe grupy: Odszukajcie w Internecie ulice dawnego Drohobycza (lata 30.) z ulicą Stryjską włącznie (Ulica Krokodyli w opowiadaniu) oraz reprodukcje obrazów M. Chagalla, S. Dali, P. Picasso przedstawiające małe miasteczka, kamienice.
- Po upływie 20 minut przedstawiciele grup prezentują oraz omawiają stworzone i wyszukane materiały plastyczne. Porównujemy architekturę starego miasta (rynek, kamieniczki) i miasta nowoczesnego (sklepy, lokale, „pudełka” domów, rola światła neonowego).
- Wspólnie na tablicy sporządzamy tabelę porównawczą, posiłkując się efektami dotychczasowej pracy.
strefa miasta / kryteria |
stare miasto |
dystrykt |
---|---|---|
kontekst społeczny |
tradycja |
rewolucja przemysłowa |
specyfika miejsca (klimat) |
„puste ulice i godziny” |
dziki Klondike |
mieszkańcy |
rdzenni mieszkańcy, „zasiedziałe kupiectwo” |
nafciarze i aferzyści, „krokodyle”, „dezerterzy moralni” |
sposób sprzedawania towaru |
ceremonialność |
niewybredna reklama |
jakość towaru |
doskonały, solidny |
tandetny, dyletancki |
motywy działania |
patriarchat, odwieczne zasady |
komercja, odór zepsucia (zakazany owoc) |
- Następnie przeprowadzamy dyskusję panelową, zapraszając na środek klasy przedstawicieli grup, na temat:
- Na czym polega urok, siła tradycji?
- Dlaczego zwycięża nowoczesność (nawet ta byle jaka, tandetna)?
Punktem wyjścia uczyńmy powyższą tabelę.
- Ponownie zapraszamy uczniów do pracy w grupie. Zadania dla grup: „Na podstawie podanego fragmentu utworu określcie sposób opisywania pejzażu nowoczesnej dzielnicy. Zwróćcie uwagę na środki artystyczne, budujące ten opis”. Uczniowie z pewnością zauważą liczne epitety o negatywnym nacechowaniu emocjonalnym, hiperbolizacje, zapożyczenia...
Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów
- 6 wydań magazynu "Polonistyka"
- Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
- Możliwość pobrania materiałów dodatkowych
- ...i wiele więcej!