Przysłowia i związki frazeologiczne

Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych stawia wyraźne zadanie dla nauczycieli, aby zwracali uwagę na dbałość języka polskiego, który jest naszym podstawowym, bezpośrednim i niezbędnym narzędziem komunikacji. Oznacza to, że należy zwracać uwagę na poprawność gramatyczną i stylistyczną wypowiedzi ustnych i pisemnych uczniów, ale także starać się wzbogacać zasób ich słownictwa. To zadanie powierzone jest przede wszystkim nauczycielom języka polskiego. Na wcześniejszym etapie edukacji realizować je można – na przykład – poprzez wspólną lekturę utworów z kanonu lektur szkolnych przeznaczonych dla najmłodszych odbiorców i rozmowę o nich, a także przez naukę piosenek, wierszy czy rymowanek utrwalających także pewne struktury leksykalne i składniowe. Na kolejnym etapie kształcenia uczniowie klas starszych powinni nadal rozwijać świadomość językową (rozumienie języka jako narzędzia komunikacji i poznawania) poprzez doskonalenie umiejętności:

• rozumienia znaczeń dosłownych i prostych znaczeń przenośnych, 
• tworzenia wypowiedzi ustnych i pisemnych w związku z określonym celem wypowiedzi, 
• odbioru tekstów kultury na poziomie dosłownym i przenośnym, np. uczeń powinien objaśnić morał bajki czy sformułować przesłanie baśni. 

Dzięki odpowiednio rozwiniętemu zasobowi słownictwa (głównie z kręgów tematycznych: dom, rodzina, szkoła i nauka, środowisko przyrodnicze i społeczne) uczeń kończący szkołę podstawową powinien skomponować wypowiedź pisemną w formie: opowiadania z dialogiem, pamiętnika, opisu postaci, przedmiotu, prostej notatki czy zaproszenia.

Budowa i kategorie frazeologizmów

By zrealizować wyżej zaprezentowane cele programowe (zwłaszcza w zakresie doskonalenia umiejętności sprawnego i funkcjonalnego posługiwania się językiem oraz właściwego rozumienia i tworzenia tekstów ustnych i pisemnych), warto przyjrzeć się także tej warstwie słownictwa, którą stanowią przysłowia i związki frazeologiczne. Używamy ich na co dzień, formułując wypowiedzi potoczne, ale także i te tworzone w języku bardziej literackim, ubarwiają one nasz język, nierzadko intensyfikują treść i wymowę tworzonych przez nas tekstów. Z drugiej s...