Scenariusz lekcji do filmu Łotr 1. Gwiezdne wojny – historie (reż. Gareth Edwards)

Temat zajęć POLECAMY	Kosmiczna walka o nową nadzieję
Grupa wiekowa	Szkoła podstawowa i ponadpodstawowa
Czas realizacji	Dwie godziny lekcyjne1
Zagadnienia edukacyjne:	Pokładać, rozwiać, zrobić… – związki frazeologiczne o nadziei Nadzieja umiera ostatnia” – czy rzeczywiście? Rozprawka z wykorzystaniem filmowych i literackich przykładów. Łotr 1 a Pieśń o Rolandzie, Romeo i Julia, Śmierć Pułkownika czy Kamienie na szaniec – filmowy i literacki motyw poświęcania życia dla idei. "Mylisz porządek z terrorem” – czy rzeczywiście można je pomylić? Spin-offy i prequele – co to takiego?
Cele operacyjne	Uczeń/uczennica: dokonuje analizy i interpretacji filmu fabularnego, potrafi określić, czym jest kulturowy fenomen Gwiezdnych Wojen, umie wyjaśnić znaczenie terminów prequel, sequel, spin-off,  sprawnie posługuje się frazeologią związaną ze słowem „nadzieja”, odnajduje powiązania fabularne w dziełach różnych epok
Formy i metody pracy	wykład, heureza,  burza mózgów, praca w grupach
Materiały dydaktyczne	wydrukowane załączniki

 

Przebieg zajęć

Lekcja 1. Nadzieja niejedno ma imię

• Lekcję rozpoczyna przygotowana przez nauczyciela bądź któregoś z uczniów prezentacja w formie miniwykładu porządkującego podstawowe informacje na temat sagi Gwiezdne wojny. W czasie wystąpienia powinny być poruszone następujące zagadnienia pozwalające uczniom osadzić film Łotr 1. Gwiezdne wojny – historie w najważniejszych kontekstach cyklu:
  • Gwiezdne wojny jako popkulturowy fenomen cieszący się niesłabnącą popularnością od końca lat 70. po dziś.
  • Gwiezdne wojny jako historia upadku i odkupienia Anakina Skywalkera. 
  • Charakterystyka świata przedstawionego w serii oraz sylwetek jej najważniejszych bohaterów. [10 min]
• Następnie nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy (zał. nr 1) i prosi o poprawne uszeregowanie danych zawartych w tabeli. Rozwiązując zadanie (zad. 1), uczniowie bazują na wiedzy zdobytej podczas prezentacji, mogą też posiłkować się informacjami zasięgniętymi z internetu za pośrednictwem komputerów, telefonów bądź tabletów  [8 min]

    Poprawnie wypełniona tabela przedstawia się następująco:

CHRONOLOGIA OPOWIEŚCI	TYTUŁ	ROK PREMIERY
CZĘŚĆ I	MROCZNE WIDMO	1999
CZĘŚĆ II	ATAK KLONÓW	2002
CZĘŚĆ III	ZEMSTA SITHÓW	2005
GWIEZDNE WOJNY – HISTORIE	ŁOTR 1	2016
CZĘŚĆ IV	NOWA NADZIEJA	1977
CZĘŚĆ V	IMPERIUM KONTRATAKUJE	1980
CZĘŚĆ VI	POWRÓT JEDI	1983
CZĘŚĆ VII	PRZEBUDZENIE MOCY	2015
CZĘŚĆ VIII	OSTATNI JEDI	2017

• Gdy uczniowie zakończą pracę nad wypełnianiem tabeli, nauczyciel prosi ich, by zwrócili uwagę na fakt, iż chronologia opowieści znacząco różni się od chronologii powstawania kolejnych filmów. Nauczyciel inicjuje moderowaną dyskusję na temat możliwych przyczyn takiego rozwiązania. [8 min]
• Przykładowe argumenty możliwe do poruszenia w dyskusji:
  • pogłębienie psychologii postaci – lepiej zrozumiemy postępowanie bohatera, gdy poznamy jego przeszłość,
  • Gwiezdne wojny to ogromne uniwersum – dzięki opowiedzeniu przeszłości tego wielkiego świata staje się on bardziej wiarygodny i złożony, 
  • motywacja komercyjna – powrót do historii mającej miliony zagorzałych fanów to doskonała inwestycja finansowa i przepis na wielki sukces (zwłaszcza przy rozwijających się możliwościach kina cyfrowego).
• Następnie nauczyciel pyta uczniów o różnice między prequelem i sequelem, po czym zapisuje na tablicy definicje i prosi uczniów o ich zanotowanie:

 

• Nauczyciel prosi uczniów, by określili, w stosunku do których części Gwiezdnych wojen Łotr 1 jest prequelem, a do których sequelem. Następnie zadaje uczniom pytanie, co świadczy o tym, że Łotr 1 wpisuje się w definicję spin-offu.  [5 min]    

Przykładowa odpowiedź:  Łotr 1 najbardziej nawiązuje do Nowej nadziei, której jest prequelem. Zdobyte przez Jyn Erso i Cassiana Andora plany nowopowstałej Gwiazdy Śmierci zostaną wykorzystane w Nowej nadziei do zniszczenia tej imperialnej broni masowego rażenia przez jednego z głównych bohaterów sagi, Luke’a Skywalkera. Łotr 1 nie śledzi przygód rodziny Skywalkerów, a więc oddala się od głównego tematu sagi. Rozgrywa się jednak w tym samym uniwersum i rozwija poboczny wątek związany z historią głównych bohaterów, wyraźnie do niej nawiązując, wpisuje się w definicję spin-offu. 

• Nauczyciel pyta uczniów, jaka wartość jest najważniejsza dla rebeliantów walczących o wolność w filmie Łotr 1. Jeśli uczniowie będą mieli trudności ze wskazaniem nadziei jako kluczowej wartości motywującej bohaterów filmu, nauczyciel powinien subtelnie naprowadzić ich na ten konkretny termin.    
• Następnie nauczyciel pyta uczniów, dlaczego właśnie nadzieja jest tak ważna dla Jyn i jej towarzyszy broni. W toku dyskusji klasa wspólnie dochodzi do następującego wniosku: gdyby bohaterowie pozbawieni byli nadziei na ostateczne zwycięstwo dobra nad złem, musieliby ulec i poddać się w obliczu przytłaczającej przewagi, jaką Imperium ma nad Rebelią. Nauczyciel może zapytać, czy uczniowie zapamiętali z filmu jakieś powiedzenie związane z nadzieją. [7 min]
• Następnie nauczyciel prosi uczniów, by ponownie zajrzeli do rozdanych uprzednio kart pracy i skupili się na zadaniu nr 2. Korzystając ze słów zawartych w ramce, uczniowie uzupełniają luki we fragmentach tekstów prasowych w taki sposób, by utworzyć frazeologizmy i przysłowia zawierające słowo „nadzieja”. Nauczyciel może wykorzystać zadanie, by przypomnieć uczniom terminologiczne różnice pomiędzy związkami frazeologicznymi i przysłowiami.  [7 min]

Poprawnie uzupełnione zadanie przedstawia się następująco: „Pierwszoligowa Flota Świnoujście pilnie poszukuje sponsora, który zabezpieczy budżet na nowy sezon. Przez ostatnie tygodnie klub …………… żył …………… nadzieją na związanie się z inwestorem z Portugalii, który sam zgłosił się do władz miasta z ofertą”. Szokujące warunki inwestora, „Gazeta Wyborcza” Szczecin – wydanie z dnia 21.06.2014 „Grzegorz Stępień to jeden z mieszkańców Wilkowa, któremu powódź zniszczyła cały dorobek życia. (…) Całą nadzieję pan Grzegorz …………… pokładał …………… w polisie ubezpieczeniowej na 300 tys. zł. Wydawało się, że nawet część tej sumy wystarczy na odbudowanie gospodarstwa. Ale dostał zaledwie 20 tys. zł”. Odszkodowanie po powodzi – happy end, „Gazeta Wyborcza” Lublin nr 177, wydanie z dnia 1.07.2010 „Miley Cyrus, niegdysiejsza gwiazda serialu Hanna Montana, a ostatnio przede wszystkim popowa wokalistka, zaprzeczyła, jakoby …………… była przy …………… nadziei. Media donosiły ostatnio, iż artystka i jej obecny chłopak, syn Arnolda Schwarzeneggera, Patrick spodziewają się dziecka”. Miley Cyrus w ciąży ze Schwarzeneggerem? Rzecznik gwiazdki zabiera głos, www.dziennik.pl – dnia 7.11.2014 „Nie można robić kariery kosztem własnego zdrowia czy bliskich. Trzeba mieć nadzieję na lepsze jutro i dążyć do wcześniej postawionego celu. To prawda, że nadzieja jest …………… matką głupich ……………, ale każda matka kocha swoje dzieci”. OPTYMISTA, „Gazeta Wyborcza” Kielce nr 92, wydanie z dnia 19.04.2006 „Poranek okazał się dla polskich sportowców bardzo udany. (…) Nie były to występy na miarę medali, bo nasze panie dobiegły do mety z szóstym czasem, a panowie z siódmym, ale i tak duma rozpiera, że wśród najszybszych sztafet na świecie znajdują się także te polskie. A że nadzieja …………… umiera ostatnia …………… to do ostatnich minut londyńskich mistrzostw będziemy wierzyć w medale naszych biegaczek i biegaczy”. MŚ w Londynie: Zapis RELACJI LIVE z sobotniej sesji wieczornej. Medal Lićwinko, 9. miejsce Krukowskiego, www.sport.se.pl – dnia 12.08.2017 „Pawełek ze Słupska ma 5 lat i choruje na autyzm. Wymaga badań, diety, terapii i systematycznego wspomagania rozwoju. Jest pod stałą opieką Centrum Terapii Synergis oraz specjalistycznych poradni. …………… rokuje …………… nadzieję, aby w przyszłości normalnie funkcjonować – do tego jednak potrzeba kosztownej rehabilitacji”. Nasz jeden procent podatku da im nadzieję na zdrowie, „Głos Pomorza” wydanie z dnia 23.04.2012 „Dlatego ostatnia udana próba rakietowa Korei Północnej, w wyniku której – jak podano – na orbitę okołoziemską wyniesiony został satelita meteorologiczny, musi …………… rozwiać …………… nadzieje na współpracę Kim Dzong Una ze wspólnotą międzynarodową – pisze Financial Times”. Zachodnie media nie mają już złudzeń co do Kim Dzong Una i Korei Płn., www.wp.pl – dnia 13.12.2012 „W zeszłym roku w całej kamienicy zamontowano kaloryfery i rury do centralnego ogrzewania. Wciąż jednak nie płynie w nich ciepło, bo instalacja nie została podpięta do miejskiej sieci. Niektórzy mieszkańcy śmieją się, że kaloryfery robią za nietypową ozdobę ścienną. (…) – …………… zrobili …………… nadzieję z tym centralnym. Jeszcze klatkę schodową odnowili. A teraz się okazuje, że musimy się wyprowadzić, bo kamienica znowu idzie do remontu. Gdzie tu sens? – pyta pani Hanna”. Praga. Ojciec tu umarł, i babcia i dziadek, ale czy to znaczy, że ja mam do końca życia dźwigać po schodach zakupy?, „Gazeta Wyborcza” Warszawa – wydanie z dnia 09.12.2016

Po uzupełnieniu zadania nauczyciel omawia wraz z uczniami znaczenie wykorzystanych frazeologizmów i przysłów, zwracając uwagę uczniów na fakt różnic semantycznych występujących w obrębie jednego słowa. Nadzieja okazuje się mieć zatem więcej niż tylko jedno imię. 

• Na koniec lekcji nauczyciel zadaje zadanie domowe. Wykorzystując znane Ci przykłady filmowe i literackie, napisz rozprawkę na temat: „Nadzieja umiera ostatnia” – czy rzeczywiście?

 

Lekcja 2. Śmierć dla idei? Ale jakiej?/Porządek czy terror? 

• Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy, z których każda otrzymuje do wypełnienia tabelę (zał. nr 2) zestawiającą Łotra 1 z uprzednio omawianą lekturą, w której pojawia się motyw śmierci dla idei (konkretne utwory można wymienić na inne w zależności od omówionych już przez klasę lektur). [12 min]

Poniżej znajduje się przykładowo wypełniona tabela dla wszystkich czterech grup.

		GRUPA I	GRUPA II	GRUPA II	GRUPA IV
Utwór	Łotr 1	Pieśń  o Rolandzie	Romeo i Julia	Śmierć Pułkownika	Kamienie  na szaniec
Epoka	XXI wiek	średniowiecze	renesans	romantyzm	XX wiek
Gatunek	film  przygodowy/space  opera	chansons  de geste	dramat	wiersz	powieść
Bohater  poświęcający  życie	rebelianci walczący z imperium	średniowieczny  rycerz	para nieszczęśliwych  kochanków	Emilia Plater, kapitan powstania listopadowego	młodzi chłopcy, członkowie Szarych Szeregów
Idea przyświecająca bohaterowi	obalenie  totalitarnego  reżimu/walka  o wolność/nadzieja  na lepsze jutro	walka  z saraceńskim najeźdźcą/obrona chrześcijaństwa/etos rycerski	miłość/niezgoda  na przymusową rozłąkę/śmierć jako  ostateczny akt decydowania o własnym losie	walka o wyzwolenie narodu  spod obcej  okupacji/ żołnierskie bohaterstwo	pór wobec nazistowskiej  okupacji/uratowanie przyjaciela  z rąk wroga/walka  o wolność własną  i narodu
Czy jego/jej/ich  ofiarna śmierć  odbierana jest jako czyn bohaterski?	Tak – bohaterska śmierć bohaterów  staje się inspiracją dla innych. Ich czyn jest pierwszym krokiem na drodze do pokonania Imperium	Tak – bohaterska śmierć Rolanda opiewana jest w pieśniach  i do dziś jest  symbolem  rycerskiego  etosu.	Tak – bohaterowie bezkompro-misowo walczą o swoją miłość Nie – samobójstwo z miłości to nie jest czyn bohaterski.	Tak – Emalia Plater do dziś stanowi ikonę walki o wolność	Tak – „Zośka”, „Alek” i „Rudy” stali się symbolem bohaterstwa Szarych Szeregów.

            

• Po uzupełnieniu tabeli każda z grup prezentuje swoje przemyślenia na forum klasy. Następnie nauczyciel inicjuje moderowaną dyskusję, która powinna koncentrować się na następujących zagadnieniach:
  • O czym świadczy występowanie motywu śmierci dla idei w tak różnych epokach? Czy ofiarna śmierć jest motywem uniwersalnym? Czy idea, dla której ginie konkretny bohater, koresponduje z duchem epoki, w której powstało dzieło? Czy wymienione w tabeli idee są ze sobą powiązane? 
  • Jakie idee warte są heroicznych czynów? Czy pragnienie wolności jest wartością możliwą do przypisania wszystkim wymienionym utworom?
  • Czy śmierć dla idei zawsze wiąże się z bohaterstwem? Czy zawsze powinna być postrzegana w jednoznacznie pozytywny sposób? [12 min]
• W podsumowaniu poprzedniego zadania nauczyciel zauważa, że każdy z wymienionych bohaterów w gruncie rzeczy walczył o wolność w obliczu próby narzucenia mu lub jego narodowi nieakceptowalnych zasad, obcego porządku. Nauczyciel przypomina cytat z Łotra 1: „Mylisz porządek z terrorem”. Klasa wspólnie zastanawia się, czy rzeczywiście można je pomylić. Następnie nauczyciel przystępuje do miniwykładu, w którym przybliża uczniom sylwetkę niemieckiego filozofa E...