Mickiewicz pejzażysta

Seweryna Wysłouch ubolewa, że słynny cykl wierszy nie doczekał się ilustracji. Zapytuje: „Jak to się stało, że utwory tak malarskie, poświęcone wspaniałej przyrodzie Krymu nie znalazły swoich ilustratorów?”1. Zapowiedź owej malarskości, a ściślej – pejzażowości znajdujemy już w tytułach Sonetów: Stepy Akermańskie, Cisza morska, Burza, Bajdary, Ałuszta w dzień, Ałuszta w nocy, Góra Kikineis, Ajudah, Ruiny zamku w Bałakławie.

Zacznijmy od uprzątnięcia przedpola i zdefiniujmy malarstwo romantyczne. Najłatwiej rozpoznawalną jego cechą jest sposób przedstawienia przyrody: tajemniczej, nieokiełznanej i budzącej grozę. Jakkolwiek taki rodzaj ujęcia natury wydaje się najbardziej typowy, to nie ma on charakteru obligatoryjnego. Przyroda w malarstwie romantycznym ma również bardziej sielankowe oblicze, o czym jeszcze będzie mowa. Do cech malarstwa romantycznego należy zaliczyć także bogactwo kolorystyczne oraz kontrastowe potraktowanie światłocienia. Poza tym w przeciwieństwie do późniejszego impresjonizmu i ekspresjonizmu mamy do czynienia z delikatnością faktury.

Malarstwo romantyczne – główne nurty

Malarstwo romantyczne nie jest jednolite, można w nim wyróżnić cztery nurty: jasny, ciemny, zaangażowany i intertekstualny. Pierwszy z nich ma charakter sielankowy, dominują równiny lub łagodne wzniesienia, spokojne niebo, bujna roślinność, motywy architektoniczne i idylliczna nastrojowość. 

Do nurtu jasnego należą: John Constable, Samuel Palmer, Phillip Otto Runge, większość prac Thomasa Cole’a, Jaspera Francisa Cropseya, Oswalda Achenbacha, pejzaże Johana Jacoba Freya, a z polskich malarzy – dzieła Jana Nepomucena Głowackiego i Chrystiana Breslauera. Nurt ten ma swoje źródła w pejzażach Petera Paula Rubensa i Rembrandta. Najbardziej chyba modelowym obrazem, należącym do tego nurtu, jest Katedra w Salis...