Teatr – narodowy, publiczny czy powszechny?

Król upatrywał w teatrze kolejnego miejsca dla reform, zmian w kulturze, obyczajach, edukacji. 
W polskich sztukach początkowo głównym wątkiem było starcie dwóch postaci: szlachcica Sarmaty z podgoloną czupryną oraz osoby z obcym pochodzeniem lub zafascynowanej obcymi wzorcami.  Kontusz i frak,  moda swojska i obca, wąsy i peruka stanowiły symbole, oznaczenia dwóch stron konfliktu. Publiczność interesowała się przedstawieniem w czasie premiery i niedługo po nim, stąd stałe zapotrzebowanie na wiele nowych sztuk. Pisał je głównie Józef Bielawski i Franciszek Bohomolec, który już wcześniej wystawiał swoje dzieła w szkołach jezuickich. Później (po 1781 r.) uznanie swoimi komediami zdobył Franciszek Zabłocki.

W końcu XVIII w. aktorzy specjalizowali się w konkretnych rolach. Na scenie stawano w pozycjach baletowych. Posługiwano się umiarkowanym gestem, precyzyjnym, eleganckim. Reżyser inspirował aktora, ale to aktor samodzielnie interpretował rolę. Publiczność stanowiła przekrój społeczny: ludzie ubodzy na galerii, damy w wynajętych lożach,...