Scenariusz zajęć rozwijających umiejętność aktywnego uczenia się

Dla kogo?	Uczniowie klas VII i VIII szkoły podstawowej oraz uczniowie szkoły ponadpodstawowej
Czas trwania	3 godziny dydaktyczne
Cele zajęć	Uczeń/uczennica: potrafi wyjaśnić, jakie rodzaje aktywności są istotne dla prawidłowego funkcjonowania mózgu, zna argumenty neurobiologów przemawiające za tezą: „aktywność rzeźbi mózg”, wie, co robić, by na co dzień dbać o swój mózg, planuje zmiany w swoim codziennym życiu, których celem jest zadbanie o optymalną sprawność umysłową

Proponowany przebieg zajęć

• Nauczyciel prosi uczniów, by narysowali koło jako symbol dnia (od momentu wstania z łóżka do momentu położenia się spać) i wpisali w nie aktywności, które wykonują podczas dnia powszedniego, przypisując im ilość czasu. 
• Uczniowie na małych przylepnych karteczkach wypisują swoje codzienne aktywności, które wpisali w koło – każdą aktywność na osobnej karteczce.
• Rozmowa w klasie na temat tego, jak rozumiemy słowo aktywność, jakiego rodzaju aktywności wypełniają naszą codzienność.
• Nauczyciel zapisuje na tablicy/arkuszu papieru tezę profesora Arthura Kramera: „Idealne dla zdrowia mózgu jest połączenie zarówno ćwiczeń fizycznych, jak i umysłowych z kontaktami społecznymi” i prosi uczniów, by wyłonili z niej rodzaje aktywności, które mają wpływ na nasze funkcjonowanie. Chętni uczniowie na trzech oddzielnych arkuszach papieru zapisują nagłówki: aktywność fizyczna, aktywność intelektualna, aktywność społeczna. Nauczyciel prosi, by wszyscy uczniowie przyporządkowali swoje aktywności do trzech grup, przylepiając karteczki na odpowiednim arkuszu. Chętni uczniowie odczytują aktywności w poszczególnych grupach, po czym wszyscy proponują, co jeszcze można by dopisać.
• Uczniowie wracają do swoich kół i zliczają, ile czasu zajmują im w ciągu dnia aktywności fizyczne, intelektualne i społeczne. Dyskutują, czy warto coś zmienić w swoim planie dnia, by uwzględnić te aktywności, których jest zbyt mało.
• Uczniowie otrzymują materiał – tabelę Główne funkcje mózgu rozciętą na kawałki tak, by mogli dopasować: które doświadczenie pasuje do której funkcji mózgu i do których umiejętności. Uczniowie wykonują zadanie w zespołach. Po wykonaniu zadania przyglądają się, jak inne grupy je wykonały, dyskutują, jeśli jest potrzeba, zmieniają coś w swoim układzie, a następnie wraz z nauczycielem omawiają tabelę, podając przykłady jeszcze innych codziennych doświadczeń.
• Uczniowie pracują w grupach i korzystając z różnych źródeł informacji (przed zajęciami należy ich poinformować o tym, że będzie mowa o aktywności mózgu, aby mogli przynieść materiały bądź poszukać informacji w internecie), podają argumenty na rzecz tezy „aktywność rzeźbi mózg”. Prezentują swoje argumenty na forum klasy. 
• Uczniowie zapoznają się z badaniami neurobiologów – otrzymują od nauczyciela materiał Jak ćwiczenia fizyczne wpływają na mózg?  i na jego podstawie formułują wniosek, co warto zmienić w swoim codziennym życiu, by zadbać o aktywność mózgu, a tym samym o sprawność umysłową. 

Materiał dla uczniów 

Na podstawie: Fernandez A., Goldberg E., Michelon P., Fitness mózgu, Warszawa 2015.
 

Główne funkcje mózgu

Codzienne doświadczenie	Funkcja mózgu	Zaangażowane umiejętności
Odczuwanie zimna śniegu, zapachu perfum, rozpoznawanie obrazu, głaskanie psa, smakowanie nowej potrawy.	percepcja	Rozpoznawanie i interpretacja informacji sensorycznych.
Odcięcie się od bodźców rozpraszających i zagłębienie się w fascynującej lekturze (uwaga skupiona). Odpisywanie na wiadomości e-mail podczas oglądania filmu (uwaga podzielna).	uwaga	Utrzymywanie koncentracji na konkretnym obiekcie, działaniu lub na konkretnej myśli. Radzenie sobie z wielozadaniowością.
Przypominanie sobie właśnie usłyszanego numeru telefonu (pamięć krótkotrwała). Wspominanie tego, co robiliśmy w wakacje kilka lat temu (pamięć długotrwała).	pamięć	Pamięć krótkotrwała (ograniczona pojemność). Pamięć długotrwała (pojemność praktycznie nieograniczona).
Automatyczne poruszanie jakąkolwiek częścią ciała, np. podczas chodzenia. Celowe poruszanie jakąkolwiek częścią ciała,  np. podczas pisania.	motoryka	Mobilizowanie mięśni i ciała. Manipulowanie przedmiotami.
Opanowanie nowego języka, napisanie fragmentu tekstu ze słuchu, rozpoznanie dźwięków w hałasie.	język i przetwarzanie słuchowe	Rozróżnianie i rozumienie dźwięków oraz wytwarzanie sygnałów werbalnych.
Rozpoznanie logo ulubionej firmy, zapamiętanie twarzy przyjaciela. Prowadzenie samochodu i kontrolowanie położenia własnego pojazdu oraz innych aut.	przetwarzanie  wzrokowo- -przestrzenne (wyższego rzędu)	Przetwarzanie napływających informacji wzrokowych oraz wizualizacja obrazów i scenariuszy. Przetwarzanie relacji przestrzennych między obiektami.
Gdy zdajesz sobie sprawę, że stosowana przez ciebie metoda odchudzania nie sprawdza się, i postanawiasz wypróbować inny sposób, o którym ostatnio  czytałeś/czytałaś (elastyczność). Gdy czujesz radość i wyobrażasz sobie, co czyni kolega, który właśnie dostał się do wymarzonej szkoły czy na wymarzoną uczelnię. Gdy uwzględniasz wszystkie potencjalne wydatki związane z podróżą przy podejmowaniu decyzji, gdzie wyjedziesz z kolegami na wakacje (pamięć operacyjna). Gdy zdajesz sobie sprawę, że jesteś bardzo zły/zła i nie pomoże ci to w zbliżającej się rozmowie z rodzicami, podejmujesz więc decyzję o wzięciu kilku głębokich wdechów, zanim wejdziesz do klasy (samoregulacja emocji). Gdy rozważasz, czy pozostać w tej samej klasie,  czy zmienić profil. Gdy postanawiasz powstrzymać się od zjedzenia czekolady, bo to sprzeczne z twoimi zasadami zdrowego żywienia (hamowanie).	funkcja wykonawcza	Podejmowanie działań nakierowanych na cel, takich jak jego planowanie i realizowanie. Umiejętność ta obejmuje: elastyczność – zdolność szybkiego zmieniania stanów umysłu, ponownego analizowania planów, adaptacji;  teorię umysłu – wgląd w wewnętrzny świ...