Jak pracować z uczniem zdolnym?

Warto zwrócić uwagę na fakt, że nauczyciele, w trakcie nauczania, dużo więcej uwagi poświęcają tym uczniom, którzy przejawiają jakiekolwiek trudności czy deficyty. Skupiają się oni wówczas na wyrównywaniu braków i łagodzeniu zaburzeń rozwojowych. Natomiast dziecko, które nie ma problemu z opanowaniem materiału, często zostaje pozostawione samo sobie. Można nawet stwierdzić, że zaczyna być traktowane przedmiotowo, ponieważ wykorzystuje się jego wiedzę do tego, aby znaleźć odpowiedź na najtrudniejsze pytania lub pomóc klasie rozwiązać zadania. 

Okazuje się, że uczeń zdolny w szkole to wyzwanie dla rodziców i nauczycieli, chociaż powszechnie uważa się, że to wielki „skarb”. Jednak w momencie, gdy jest niewłaściwie prowadzony, nie ma poczucia zrozumienia i wsparcia, może okazać się bardzo problematyczny, a nawet zaniechać rozwijania własnych zdolności. Ważne w związku z tym, aby wiedzieć, na co takiemu dziecku możemy pozwolić i w jaki sposób zorganizować mu czas, żeby nasze starania przyniosły oczekiwany efekt. 

Zdolność (rys. 1) niezwykle często stawia się na równi z takim pojęciami, jak talent czy uzdolnienia. W psychologii jednak te pojęcia się rozróżnia (rys. 2):

• zdolności ogólne są to właściwości intelektualne człowieka, czyli myślenie, analizowanie, wyciąganie wniosków czy umiejętność rozwiązywania problemów,
• zdolności kierunkowe to wszystkie te umiejętności, które dotyczą specjalistycznych dziedzin wiedzy (np. uzdolnienia muzyczne czy matematyczne),
• zdolności twórcze występują u ludzi mających umiejętność tworzenia zupełnie nowych, innowacyjnych rzeczy, znajdowania ciekawych i niesztampowych rozwiązań problemów. 

O talencie mówimy wówczas, kiedy stopień tych uzdolnień wejdzie na najwyższy poziom. Niestety, żeby do tego doszło, należy podejmować wiele niestandardowych działań, które nie mieszczą się w ramach tradycyjnej szkoły. 

Jak w związku z tym można poznać, że mamy do czynienia z uczniem zdolnym (rys. 3)? Jest to nie lada wyzwanie dla nauczycieli, ponieważ trudno uciec od ogólnie przyjętych stereotypów, które mówią o tym, że z takim dzieckiem bardzo trudno się pracuje. W związku z tym nikt nie chce się mierzyć z tym zadaniem. Zdecydowanie łatwiej temat zbagatelizować i odsunąć w czasie. Trudnością samą w sobie jest również proces diagnozowania ucznia zdolnego. Przypomina on bowiem dość długą i niezwykle uporczywą wędrówkę, na końcu któr...