Dołącz do czytelników
Brak wyników

Jak pisać żywo i barwnie?
Scenariusz zajęć

Małgorzata Zych

Artykuły z czasopisma | 12 grudnia 2017 | NR 14
545

Temat lekcji: Doskonalimy warsztat pisarski.Praca z lekturą „Szatan z siódmej klasy”

Cele lekcji:

POLECAMY

Kształcenie sprawności pisania w zróżnicowanych sytuacjach komunikacyjnych. Rozwijanie zainteresowania uczniów językiem jako składnikiem dziedzictwa kulturowego

Cele szczegółowe:

Uczeń:

  • przekształca stylistycznie podany tekst;
  • porównuje styl swojej wypowiedzi ze stylem powieści Kornela Makuszyńskiego;
  • rozróżnia środki językowe typowe dla stylu artystycznego;
  • określa funkcją środków językowych zastosowanych w utworze literackim;
  • stosuje w swoich wypowiedziach środki językowe nadające im żywy i obrazowy charakter;
  • wyszukuje w utworze środki stylistyczne i nazywa je

Kształcone 
umiejętności:
  • komunikacja na poziomie klasy
  • dokonywanie celowych zabiegów redakcyjnych w zakresie przekształcania stylistycznego tekstów

Metody, techniki 
i formy pracy:
  •  klasyczna problemowa (klasyfikacja według Szloska)
  • praca indywidualna i zbiorowa

Środki dydaktyczne:
  • karty pracy (zadania 1–7) dla każdego ucznia
  • słownik języka polskiego dla każdej pary uczniów
  • kserokopie fragmentów powieści Szatan z siódmej klasy Kornela Makuszyńskiego do analizy porównawczej (załącznik 1)

Czas trwania zajęć:

90 minut

 

Przebieg zajęć

Etapy lekcji 

 Czas 
w minutach

Czynności nauczyciela i uczniów

Wprowadzenie

 5

Lekcję rozpoczynamy od rozmowy z uczniami na temat ich ulubionych książek. Pytamy, w jaki sposób pisarze przyciągają uwagę czytelników, pobudzając ich ciekawość i wyobraźnię oraz czy łatwo jest to osiągnąć. Zapisujemy na tablicy temat lekcji

Badanie (I)
i przekształcanie (I)

 5

Rozdajemy karty pracy. Uczniowie czytają tekst i uzupełniają go określeniami, które nadadzą mu bardziej plastyczny i obrazowy charakter (zadanie 1)

Prezentacja (I)

 5

Kilku uczniów odczytuje uzupełnione teksty. Pozostali oceniają, który tekst najbardziej im się podobał

Badanie (II)
i przekształcanie (II) 

 5

Rozdajemy fragment I powieści Szatan z siódmej klasy K. Makuszyńskiego (załącznik 1) i prosimy o porównanie go z tekstem z zadania 1., a następnie o sformułowanie wniosku (zadanie 2)

Prezentacja (II)

 3

Wybrana osoba odczytuje wniosek z uzasadnieniem

Badanie (III)
i przekształcanie (III) 

 10

Uczniowie porównują zdania o tej samej treści i podkreślają te, które pochodzą z powieści K. Makuszyńskiego (zadanie 3)
Następnie otrzymują tekst II (załącznik 1) i sprawdzają poprawność wykonania zadania. Potem analizują zdania pod kątem zastosowanych środków językowych, sprawdzając w słownikach znaczenie wyrazów, którymi różnią się te zdania, oraz określają ich wpływ na charakter wypowiedzi (zadanie 4)

Prezentacja (III)

 5

Kilku uczniów odczytuje rozwiązania zadań oraz wnioski sformułowane na ich podstawie

Badanie (IV) 

 10

Rozdajemy fragment III powieści (załącznik 1). Prosimy, aby uczniowie wskazali w nim środki językowe, które podkreślają dynamiczny charakter opisywanego zdarzenia (zadanie 5)

Prezentacja (IV) 

 3

Wybrana osoba odczytuje rozwiązanie zadania

Przekształcanie (IV)

 10

Prosimy o zredagowanie krótkiego opisu burzy podkreślającego dynamiczny charakter opisywanego zjawiska (zadanie 6)

Prezentacja (V)

 5

Wybrane osoby odczytują zredagowane opisy

Badanie (V)

 10

Uczniowie porównują własne opisy z fragmentem IV powieści (załącznik 1). Wypisują i nazywają środki stylistyczne zastosowane przez pisarza (zadanie 7)

Prezentacja (VI)

 3

Wybrany uczeń odczytuje rozwiązanie zadania

Podsumowanie

 11

Podsumowujemy lekcję uporządkowaniem środków językowych wpływających na obrazowość i żywość stylu. Uczniowie zapisują w zeszycie krótką notatkę. Następnie zadajemy pracę domową

 

Zadania dla ucznia

  • Uzupełnij tekst odpowiednimi określeniami, tak aby stał się bardziej plastyczny i obrazowy.

 
Po chwili usłyszał trzask gałązek pod ................................ stopami nieznajomego i ................................ jego gwizdanie. Drożyna wpływała do lasu jak ................................ i wiła się wśród chaszczów. Przejście przez nie było sprawą trudną i niebezpieczną; dość było nadepnąć ................................ gałąź. Rozsądniej było przeczekać, aż nieznajomy znowu zacznie się oddalać. W zagajniku było ciemno; tu i ówdzie siał się księżyc przez ................................ gałęzie jak przez ................................  Adaś przebrnął wreszcie do skraju zarośli i przystanął, patrząc w ................................ zdumieniu: w ................................ poświacie widać było ................................ wodę, na której dnie leżało ...................................... odbicie księżyca. Na ................................ wzniesieniu nad wodą majaczył ................................ zarys ................................ domu, przed którym ...................................... rosły drzewa. W jakimś oknie migotało ...................................... światełko. Nad wszystkim wisiała ................................, ................................ cisza, ................................, ................................ i ................................. Woda srebrzyła się jak ....................................... Nieznajomy, zmierzający ku domowi na wzgórku, przystanął i patrzył na ...................................... wodę łaszącą się ................................ do księżyca.

  • Porównaj tekst z zadania 1. z otrzymanym fragmentem powieści Szatan z siódmej klasy K. Makuszyńskiego. Następnie uzupełnij tabelę i odpowiedz na pytanie ...................................... do księżyca.

Określenia użyte
przez ucznia

 Określenia użyte
przez Kornela Makuszyńskiego		 Przez ucznia

Określenia użyte
przez Kornela Makuszyńskiego

...................................... ...................................... ......................................    ......................................

 ...................................... ...................................... ......................................    ...................................... ...................................... ...................................... ......................................    ......................................

...................................... ...................................... ......................................    ......................................

a)     Który tekst jest bardziej plastyczny i obrazowy? Uzasadnij swoje zdanie.
    .............................................................................................................................................................................................................
    .............................................................................................................................................................................................................

  • Przeczytaj poniższe pary zdań. Następnie podkreśl te, które, twoim zdaniem, pochodzą z powieści Szatan z siódmej klasy K. Makuszyńskiego.

A

  1. Fałszywiec nie dawał zresztą powodu do szczególnych podejrzeń: chodził po domu, chodził po parku i zajrzał przez okno do rozpadającego się domku.
  2. Fałszywiec nie dawał zresztą powodu do szczególnych podejrzeń: wałęsał się po domu, włóczył się po parku i zajrzał przez okno do rozpadającego się domku.

B

1.     Niech pani teraz przejdzie do domu przez kuchnię i niech pani stara się zobaczyć, co zrobi malarz.
2.     Niech pani teraz przemknie się do domu przez kuchnię i niech pani stara się dojrzeć, co zrobi malarz.

C

  1. Adaś, unikając świateł na stacji reprezentowanych przez jedną latarnią, ledwie spoglądającą okiem, przeszedł w mroku i wyszedł dopiero w pustym polu.
  2. Adaś, unikając świateł na stacji reprezentowanych przez jedną latarnią, ledwie łypiącą okiem, przemknął się w mroku i wychynął dopiero w pustym polu.

D

  1. Adaś przeszedł wśród tysiąca ostrożności przez zarośla, starając się nie spuścić z oczu idącego powoli „malarza”.
  2. Adaś przemknął się wśród tysiąca ostrożności przez zarośla, starając się nie spuścić z oczu stąpającego powoli „malarza”. 

 

  • Wypisz wyrazy, którymi różnią się pary zdań z zadania 3. Następnie odszukaj je w słowniku języka polskiego i porównaj ich znaczenie. Sformułuj wniosek.

Wyrazy, którymi różnią się pary zdań

zdanie 1.

 zdanie 2.
   
   
   

 

Wniosek ......................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................

  • Przeczytaj uważnie otrzymany fragment powieści Szatan z siódmej klasy K. Makuszyńskiego. Jakie wydarzenie zostało w nim opisane? Wypisz z tekstu środki językowe, które zastosował pisarz, aby podkreślić dynamiczny charakter tego zdarzenia.

Zdarzenie: .............................................................................................................................................................

Środki językowe

Przykłady z powieści Kornela Makuszyńskiego

czasowniki oznaczające szybki, gwałtowny ruch

  

czasowniki w czasie teraźniejszym

  

krótkie, niezbyt rozbudowane zdania

  

różnorodne typy zdań

  

zdania wykrzyknikowe 

  

mowa niezależna

  

wyrazy nacechowane emocjonalnie

  

 

  • Dokończ w 5–6 zdaniach opis burzy. Zastosuj zwroty i wyrażenia podkreślające gwałtowność zjawiska i wrażenia słuchowe.

 

Burza ryknęła wszystkimi głosami ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

 

  • Porównaj opis burzy zredagowany w zadaniu 6. z otrzymanym fragmentem powieści K. Makuszyńskiego. Wypisz i nazwij środki stylistyczne zastosowane przez pisarza.

Cytat z powieści Kornela Makuszyƒskiego

Nazwa środka stylistycznego
   
   

 

Praca domowa

Napisz opowiadanie na jeden z podanych tematów. Pamiętaj o zastosowaniu środków językowych, które ubarwią i ożywią twoją wypowiedź.

 Spacerkiem po korytarzach naszej szkoły.
 Na tropie tajemnicy.
 Mój komputer się zbuntował.

 

Test sprawdzający

.............................................................................................                              Wersja B
                    imię i nazwisko

Przeczytaj uważnie polecenia i wykonaj zadania. Na pracę masz 40 minut. 

  1. Połącz wyrażenia z ich wyjaśnieniami, dopisując odpowiednie litery.

    
język żywy jest                   

a) autentyczny, rzeczywisty, prawdziwy
b) intensywny, wyrazisty
c) energiczny, ruchliwy
d) wartki, pełen wyrazu

           
język barwny jest  

a) obrazowy, interesujący, ciekawy
b) kolorowy, cechujący się różnymi kolorami

 

  1. Podkreśl te formy wypowiedzi, które powinny cechować się żywym i barwnym stylem.

baśń, gawęda, rozprawka, opis, protokół, reporta, list, podanie, notatka, opowiadanie

 

  1. Dopisz związki frazeologiczne z rzeczownikiem język do ich objaśnień.

a) narazić się na plotki, obmowy – ...............................................................................................................................................................................
b) mieć trudności z wymawianiem wyrazów w języku obcym – ....................................................................................................................................
c) nie móc się oprzeć chęci mówienia, wygadania się z czymś – .................................................................................................................................
d) rozgadać się, paplać, gadać – ....................................................................................................................................................................................
e) tłumaczyć coś komuś bezskutecznie – .......................................................................................................................................................................
f) ktoś staje si...

Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów

Co zyskasz, kupując prenumeratę?
  • 6 wydań magazynu "Polonistyka"
  • Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
  • Możliwość pobrania materiałów dodatkowych
  • ...i wiele więcej!
Sprawdź

Przypisy