Czas i człowiek ponowoczesny

Koncepcje antyczne

Aaby odpowiedzieć na to pytanie, musimy wpierw spojrzeć wstecz. Kultura zachodnia jest dziedziczką dwóch antycznych, wschodnich sposóbów myślenia o czasie. Pierwszy z nich, helleńsko-indyjski, to czas cykliczny, którego podstawowym założeniem było przeświadczenie o tym, iż wszystko, co się wydarza, miało miejsce już wcześniej na planie boskim. Ludzie tylko powtarzają odwieczne rytuały. Najbardziej podstawowa struktura, która była zdolna pomieścić wszystkie inne, przebiegała od kosmicznych narodzin do kataklizmu zniszczenia, od wieku złotego do żelaznego – i tak w kółko. Jak wskazuje Eliade, ów konstrukt skutkował zanegowaniem historii jako ciągu nieodwracalnych wydarzeń, nietworzących logicznej całości. Pozwalało to społeczeństwom antycznym na optymizm oraz praktyczne radzenie sobie z trudnościami życiowymi, albowiem po suszy nieodwołalnie przyjść musi urodzaj.

Pozornie odmienny sposób myślenia prezentuje koncepcja linearna, wywodząca się z tradycji judeochrześcijańskiej. Świat począł się z woli Boga, a ludzkość dąży do zbawienia, które odbędzie...