Scenariusz lekcji w szkole ponadgimnazjalnej
Temat: POLECAMY |
W świecie wartości poniżonych. O (niektórych) wierszach Andrzeja Bursy |
---|---|
Czas trwania zajęć: |
dwie jednostki lekcyjne |
Słowo wstępne: |
Lekcję należy przeprowadzić bezpośrednio po zajęciach wprowadzających w problematykę poezji Andrzeja Bursy, na których uczniowie poznają niezbędne dla zrozumienia twórczości poety konteksty – tło historyczne oraz uwarunkowania społeczne lat 50. XX wieku. Wskazane jest, aby uczniowie poznali i przedyskutowali przynajmniej dwa teksty poety, na przykład wiersz Sobota lub Z gier i zabaw dziecięcych. |
Cele ogólne: |
|
Cele operacyjne: |
|
Metody i formy pracy: |
|
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
- Nauczyciel prezentuje uczniom sześć wybranych wierszy Andrzeja Bursy (zał. 1): Dno piekła, Języki obce, Miłość, Pantofelek, Poeta oraz Dyskurs z poetą. Każdy z tych wierszy jest wydrukowany i umieszczony w widocznym miejscu klasy (przyklejony do ściany lub przypięty do tablicy). Uczniowie swobodnie chodzą po klasie, czytają wiersze.
- Pierwszym zadaniem będzie próba odpowiedzi na pytanie o wartość/motyw, z którym Bursa wchodzi w dyskusję. Uczniowie, „uzbrojeni” w samoprzylepne żółte karteczki, przyklejają nad wybranym wierszem informację o odkrytej wartości.
Sugerowane odpowiedzi to:
■ Dno piekła – społeczeństwo,
■ Języki obce – edukacja,
■ Miłość – miłość, uczucia,
■ Pantofelek – stosunki społeczne,
■ Poeta – tradycja literacka, cierpienie,
■ Dyskurs z poetą – funkcje poezji/sztuki.
Ogniwo centralne lekcji
- Nauczyciel zarysowuje uczniom następującą sytuację edukacyjną: Wyobraźcie sobie, że znaleźliście w Internecie następujące wiersze Andrzeja Bursy i macie możliwość skomentowania ich. Każdy z Was może umieścić (przykleić, przypiąć) jeden komentarz do jednego wybranego wiersza oraz jeden komentarz do dowolnego komentarza, który ktoś już wcześniej napisał. Pomogą Wam w tym przygotowane kartki (zał. 2).
Komentować możecie jednak nie w swoim własnym imieniu, ale jako jedna z zaproponowanych postaci (zał. 3), ktoś z bohaterów literackich lub autorów. Wasze komentarze powinny spełniać trzy warunki, a zatem muszą:
■ odnosić się do tekstu wiersza lub do komentarza dotyczącego tekstu wiersza,
■ być wyrazem krytycznego spojrzenia na tekst z punktu widzenia wybranego bohatera literackiego lub pisarza,
■ respektować zasady etykiety językowej.
- Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy (zał. 2) Główna część lekcji opiera się na pracy uczniów z wybranymi tekstami wierszy oraz na krytycznej lekturze komentarzy uprzednio umieszczonych pod tekstami wierszy. Uczniowie nie powinni się spieszyć i muszą w pełni respektować narzucone im warunki – muszą pamiętać o rolach, w które się wcielają, oraz o wartościach, jakie reprezentują, przyjmując tożsamość wybranej postaci. Nauczyciel powinien zarezerwować przynajmniej 20–30 minut na wykonanie tego zadania.
- Uczniowie mogą zrezygnować z zaproponowanych im przez nauczyciela bohaterów lub autorów i znaleźć inną postać, w imieniu której będą się wypowiadać. Wskazane jest oczywiście sięganie do postaci pochodzących z literatury poznawanej podczas zajęć szkolnych.
- Po wykonaniu zadania nauczyciel odczytuje poszczególne komentarze i ocenia ich wartość merytoryczną. Najwartościowsze komentarze będą odnosić się do zarysowanych na początku lekcji głównych idei wierszy oraz będą w rzeczowy sposób podejmowały dyskusję z samymi komentarzami poprzednich czytelników wierszy.
- Nauczyciel zdradza „filozofię” właśnie przeprowadzonego ćwiczenia – wcielenie się w postać literacką, będącą sumą określonych idei i wartości, powinno ukierunkować uczniowską ocenę przeczytanego tekstu, a także ułatwić wyrażenie „własnego” zdania.
Ogniwo końcowe lekcji
- Nauczyciel zadaje pytanie dotyczące stosunku Andrzeja Bursy do wartości przypisanych jego wierszom:
■ czy postawa Andrzeja Bursy jest obronna czy agresywna?
■ przed czym się może bronić, a co może atakować jego poezja?
■ jaki jest stosunek Bursy do wartości, którymi zajmowała się literatura poprzednich epok literackich? Z czego on może wynikać? (Realia, w jakich żył poeta? Choroba?).
- Wypowiedzi uczniów powinny krążyć wokół prób definicji takich wartości, jak: cynizm, nihilizm, ironia, a także podkreślać wyraźny u poety bunt i zakamuflowaną potrzebę obcowania z pięknem.
- Pracą domową powinna być interpretacja wybranego tekstu Andrzeja Bursy z uwzględnieniem kontekstów potrzebnych do pełnego zrozumienia utworu – na przykład kontekstu historycznego, biograficznego, literackiego itp.
Załącznik 1.
Dno piekła
Na dnie piekła
ludzie gotują kiszą kapustę i płodzą dzieci
mówią; piekielnie się zmęczyłem
lub: piekielny dzień miałem wczoraj
Mówią: muszę się wyrwać z tego piekła
i obmyślają ucieczkę na inny odcinek
...
Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów
- 6 wydań magazynu "Polonistyka"
- Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
- Możliwość pobrania materiałów dodatkowych
- ...i wiele więcej!