Sposób na poezję

Muzo, nie być bokserem
to nie być wcale.
Ryczącej publiczności poskąpiłaś nam.
Dwanaście osób jest na sali,
już czas, żebyśmy zaczynali.
Połowa przyszła, bo deszcz pada,
reszta to krewni. Muzo.

Szymborska Wisława, fragment utworu Wieczór autorski

Poezja na lekcji

By podczas egzaminu uczeń sięgnął po wiersz, trzeba go z tekstem lirycznym oswoić. Lekcje z poezji mogą być przyjemne i owocne, kiedy podejdziemy do nich niesztampowo. Warto uświadomić uczniom, że interpretacja nie jest odpowiedzią na pytanie, o czym napisał poeta, tylko szukaniem znaczeń, wieloznaczności. Do unaocznienia tej prawdy powinien posłużyć prosty, w miarę współczesny tekst. Skomplikowana kompozycja i głęboka metaforyka może utrudnić zrozumienie przykładu. Weźmy wiersz Tadeusza Różewicza. To zadanie na dosłownie kilkanaście minut.

Tadeusz Różewicz, 
fragment utworu Pusty pokój

Pusty pokój

pusty?
przecież ja w nim jestem
 jestem piszę
wsłuchuję się w ciszę
 
na poduszce wgłębienie
po twojej głowie
wypełnia
wygładza
czas

Po odczytaniu wiersza pozwólmy mówić uczniom (dobrze by było wyświetlić tekst bądź skopiować i rozdać uczniom). Pracując nad tekstem, lepsze są interpretacyjne nieścisłości, interpretacje niepełne niż te oczekiwane, powtórzone za podręcznikiem czy nauczycielem. Snujmy rozważania, mnóżmy odczytania, niech jedynym ograniczeniem w swobodzie interpretatora będzie zgodność z tekstem. O jaką pustkę może chodzić? Czy to samotność, kryzys twórczy, nieszczęśliwa miłość? Rozstanie? Kto zostawił wgłębienie na poduszce? To dobrze, że czas wygładza wgłębienie? Cisza pomaga czy przeszkadza? Wysłuchajmy wszystkich propozycji. Zaskoczymy uczniów brakiem kategorycznego rozstrzygnięcia. Nie wiemy przecież, czy tekst to zapis przemyśleń i refleksji ogólnych, głębokich, czy refleksja wrażliwego poety, który reaguje na ulotną chwilę, codzienne zdarzenie, doświadczenie – on pracuje, żona wyszła z pokoju. Na dowód powyższego cytat z poetki:

„Pewnego dnia przychodzę do niej pod koniec jej spotkani...