Polonistyczne rozważania o kulturze i poprawności języka

Pisownia liczebników ułamkowych

Liczebniki ułamkowe pół, półtora i ćwierć piszemy albo łącznie, albo rozdzielnie. Łącznie wtedy, gdy występują z rzeczownikami w mianowniku bądź z przymiotnikami, np. ćwierćfinał, półgodzinny. Rozdzielnie zaś z rzeczownikami, ale w dopełniaczu, np.: półtora dnia.

Pisownia rzeczowników zakończonych na -ctwo, -dztwo, -stwo

Skoro dziś Polonistyczne rozważania o kulturze i poprawności języka poświęcone są w całości ortografii, omówmy również temat rzeczowników, które nazywają pojęcia lub cechy kończące się cząstką -two. Mogą one przyjąć różne zakończenia (-ctwo, -dztwo albo -stwo).

Jeżeli w zakończeniu tematu, od którego wyraz pochodzi, jest t, c, ć, cz albo k, piszemy -ctwo (np.: kupiec – kupiectwo, lotnik – lotnictwo). Jeśli zaś jest d, dz bądź dź, piszemy wówczas -dztwo. Oto przykłady: śledzić – śledztwo, przywódca – przywództwo. 

Pozostałe sytuacje obligują nas do zapisu -stwo, np.: ubogi – ubóstwo, towarzysz – towarzystwo.

Pisownia – em, en, om, on, ą i ę

Pisownia tzw. nosówek, czyli samogłosek nosowych, sprawia problemy nie tylko naszym uczniom, ale nierzadko również nam samym, dlatego 
w tym artykule przypominam zasady dotyczące połączeń em, en, om, on oraz właśnie nosówki ą i ę.

Połączenia om i on oraz em i en piszemy w wyrazach, które zostały zapożyczone z innych języków (np.: komputer, rondel, temperatura, potencja), a także w wielu wyrazach polskich zakończonych na -ka (zob.: łazienka, palemka, powiedzonka, kromka). 

Warto również pamiętać, że końcówkę -om piszemy zawsze w celowniku liczby mnogiej wszystkich rzeczowników (bohaterom, a nie: *bohaterą; gościom, a nie: *gością itd.). 

W pozostałych sytuacjach piszemy ą i ę.

Pisownia -i, -ji, -ii  w zakończeniach rzeczowników

Rzeczowniki rodzaju żeńskiego, które są zakończone na -ja albo –ia, również stanowią źródło naszych dylematów językowych. Na co należy zwrócić uwagę w tej sytuacji?

Jeżeli rzeczowniki żeńskie są zakończone na -ja, które to zakończenie występuje po samogłoskach, mają w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku zakończenie -i, np.: nadzieja – nadziei, s...