Mniej stresu, więcej czasu na herbatę? Materiały na lekcję zrobi ChatGPT

Pogromca czy zbawiciel polskiej szkoły?

W tym momencie pytanie: „Pogromca czy zbawiciel polskiej szkoły?” jest bez znaczenia, setki artykułów już o tym napisano (w tym przy użyciu bota ChatGPT). Dość już powiedziano o strategiach, jakie powinna przyjąć polska szkoła, o możliwościach i zagrożeniach, o efektach i konsekwencjach. Warto zatem zostawić te kwestie tym najbardziej zainteresowanym (rodzicom i politykom) i wreszcie porozmawiać o programie ChatGPT jako narzędziu ułatwiającym pracę nauczycielom, zwłaszcza polonistom i polonistkom. Chciałabym zatem przedstawić nowego współpracownika, pełnego zapału i siły, zawsze chętnego do zajmowania się nawet najbardziej czasochłonnymi zadaniami w naszym zawodzie. Pracuje całą dobę, nie podważa sensu zleconych zadań, zawsze sumienny, szybki i gotowy do działania. Rzec można: asystent idealny.

ChatGPT – czyli kto? (co?)

ChatGPT to model językowy, narzędzie przetwarzające język naturalny. Został wytrenowany na wielkiej liczbie tekstów pozyskiwanych z różnych źródeł internetowych, zatem ma dostęp do wszystkiego, co znajduje się w sieci. Działa na podstawie ogromnej ilości danych tekstowych i statystycznych zależności między słowami. Sposób działania jest bardzo prosty: wystarczy wejść na stronę chatgpt.com i wpisać w pole tekstowe napisany lub przekopiowany prompt – czyli zadanie, polecenie, instrukcję i (lub) wiadomość tekstową, którą użytkownik przesyła do bota ChatGPT. Nie bez powodu miejsce wpisywania wygląda jak program do wymiany wiadomości typu WhatsApp czy Messenger – ma to imitować dialog, który rozgrywa się w czasie rzeczywistym. My pytamy, on odpowiada. I to całkiem nieźle. ChatGPT w swojej bezpłatnej, podstawowej wersji (która jest wystarczająca dla przeciętnego użytkownika) potrafi budować poprawne zdania i całe teksty, uporządkować i zorganizować informacje, wyciągać proste wnioski na podstawie dostępnych danych, formułować argumenty i kontrargumenty, syntetyzować treści i porównywać wskazane dane.  

A czego nie potrafi? 

Nie myśli samodzielnie – nie ma zdolności do refleksji ani oceny moralnej. Jego zalecenia są oparte na analizie przesłanych danych, zatem nie rozumie świata w „ludzki sposób”, nigdy nie kieruje się emocjami ani stanami emocjonalnymi. Ponadto nie potrafi odróżnić prawdy od fałszu – może podać informacje nieaktualne lub błędne, ale sformułowane wiarygodnie, dlatego informacje przez niego podawane powinny być zawsze weryfikowane. Często mówi się o „halucynacjach”, czyli „wymyślaniu” przez ChatGPT różnych danych, które mogą wypełnić lukę informacyjną. Na wczesnych etapach działania ChatGPT budował streszczenia Lalki z dopiskiem, że w finale Wokulski otworzył trzeci sklep i wziął za żonę Stawską. Nie jest to oczywiście prawda, a błąd ten wynikał z faktu, że dla tego modelu językowego historia Prusa miała lukę, którą należało uzupełnić na podstawie wcześniejszych informacji pozyskanych z fabuły. Dzisiaj halucynacji zdarza się coraz mniej, jednak nadal są obecne. Anegdota ta uczy też, że ChatGPT nie zna kontekstu sytuacyjnego – nie wie, kim jesteś, kim są twoi uczniowie, co już wiedzą i jak uczysz. Nie analizuje emocji ani intencji postaci literackich z wrażliwością człowieka – może tworzyć analizy, ale bez głębokiego rozumienia emocji. A co najważniejsze: nie uwzględnia realiów polskiej szkoły ani podstawy programowej – potrzebuje nauczyciela jako przewodnika, ponieważ nie potrafi czytać w...