Etykieta językowa – nie tylko na lekcji języka polskiego

Znajomość etykiety językowej jest jednym z wymogów podstawy programowej z języka polskiego w klasach IV–VI. Tak naprawdę nauka etykiety powinna być długim procesem, polegającym nie na zorganizowaniu cyklu lekcji, ale na ciągłym dbaniu o język w czasie rozmów i dyskusji szkolnych. Jest to też pokazywanie swoim przykładem, czego oczekujemy w kontaktach, z jakimi mamy do czynienia w szkole. To wyznaczanie granic, a także reagowanie na bieżące, trudne sytuacje.

Do jednej z takich trudnych sytuacji należał początek nauki zdalnej w marcu 2020 r. Pierwsze zetknięcie się z e-mailami, które pochodziły od ósmoklasistów, z którymi miałam dobry kontakt i których nie podejrzewałabym o złe intencje, uświadomiło mi, jak wiele jest do zrobienia w zakresie etykiety językowej. Przeprowadziłam wówczas lekcję o kulturze języka w korespondencji. Oprócz typowych zasad netykiety, którym nie jest poświęcony ten artykuł, omówione zostały: nagłówki w e-mailach (z którymi chyba jest najwięcej problemu, nie tylko wśród młodzieży), ortografia (zwłaszcza ta związana z formami grzecznościowymi) i estetyka wiadomości (znaczenia niektórych słów trzeba było się domyślać, ponieważ nie każdy fatyguje się, by poprawić literówki w napisanym tekście, nie mówiąc już o składni czy fleksji). Czasami brak słów też może być odebrany jako brak szacunku – wysyłanie pliku z zadaniem w wiadomości pozbawionej treści przypomina mi korzystanie z kasy samoobsługowej w supermarkecie – korzystając z niej, nie trzeba mówić nikomu „dzień dobry” i „dziękuję” (choć przecież niektórzy nie silą się na te formy, robiąc tradycyjne zakupy). Prezentację przygotowaną dla uczniów zwieńczyłam słowami: „Niejeden raz sam dostaniesz wiadomość, która nie spełni tych zasad... Nie szkodzi. Ty wiesz lepiej!”. Czasami trudno przekonać ucznia do napisania miłej wiadomości do...