Czym jest opowiadanie?
Scenariusz lekcji w szkole podstawowej

Temat: POLECAMY	Czym jest opowiadanie?
Liczba jednostek lekcyjnych:	2 godziny lekcyjne dla klasy 4 lub 5 szkoły podstawowej – wprowadzenie i tworzenie listów. Lekcja może stanowić jedynie wstęp do omawiania zagadnień związanych z różnicami między poszczególnymi gatunkami prozatorskimi (powieść, nowela, legenda, opowiadanie, podanie lub inne) lub też może być wprowadzeniem przed omawianiem lektury będącej opowiadaniem, np.: Katarynka lub Janko Muzykant Henryka Sienkiewicza
Cele ogólne:	Wprowadzenie formy opowiadania; dyskusja nad różnicami pomiędzy opowiadaniem  a powieścią
Cele szczegółowe:	•     w zakresie wiedzy: –    uczeń poznaje pojęcia z zakresu tworzenia i budowy opowiadania: fabuła, bohater                                pierwszoplanowy, bohaterowie poboczni itd., –    uczeń poznaje budowę listu: wstęp, rozwinięcie, zakończenie, dialogi, podział na akapity, opis,              refleksja itd.; •     w zakresie umiejętności: –    uczeń tworzy zarys opowiadania, –    uczeń tworzy wypowiedź pisemną, –    uczeń potrafi wymyślić pomysł na opowiadanie (włącznie z zakończeniem), tworzy tytuł i postać          głównego bohatera, zarysowuje wątek główny i wątki poboczne; •     w zakresie postaw: –    uczeń aktywnie uczestniczy w lekcji, –    uczeń aktywnie wykorzystuje wiadomości zdobyte na lekcji
Środki dydaktyczne:	przykładowe opowiadanie lub jego fragment cztery gotowe opisy światów, nad którymi będą twórczo pracować uczniowie w grupach podczas tworzenia zarysu swoich opowiadań
Metody pracy:	pogadanka, praca z tekstem (wyszukiwanie cech opowiadania i innych gatunków prozatorskich), burza mózgów, tworzenie szkicu/konspektu opowiadania
Formy pracy:	zbiorowa, grupowa, indywidualna

 

Lekcja pierwsza 

Część wstępna (5 minut):

• powitanie uczniów,
• sprawdzenie obecności,
• zapisanie tematu lekcji na tablicy,
• krótkie omówienie celów lekcji.

Część właściwa (40 minut):

• Krótka burza mózgów na temat: Czym jest opowiadanie?

Propozycje uczniów i wskazówki nauczyciela. Pytania o to, jakie dzieci znają opowiadania i czy chętnie je czytają. Można odwoływać się do znajomości lektur omawianych we wcześniejszych latach: Czy W pustyni i w puszczy to opowiadanie? Tak? Nie? Dlaczego tak, dlaczego nie? Czy Anaruk, chłopiec z Grenlandii to opowiadanie? Zebranie informacji na tablicy. Kim jest bohater literacki? Czym jest fabuła? Kto jest głównym bohaterem ulubionego opowiadania uczniów? Pytanie o rolę dobrego tytułu. Jakie tytuły podobają się uczniom? Dlaczego uważają je za chwytliwe?
(Notatka w formie zbioru omawianych terminów z objaśnieniem w podpunktach – około 15 min).

• Praca w grupach. Podział dzieci na cztery grupy: każda 

z grup będzie pracować nad schematem/zarysem jednego opowiadania osadzonym w jednym z opisanych światów. 
–    Średniowieczne, realistyczne miasto. Pozbawione wątków fantastycznych. W mieście stoi królewski zamek, klasztor, katedra, rynek z kamienicami oraz mnóstwo wąskich, ciasnych i krętych uliczek, w których łatwo się zgubić. W mieście odbywa się turniej rycerski. Zjeżdżają się mieszkańcy całego królestwa, różnych stanów. Uczniowie mogą uczynić głównym bohaterem dowolnego realnego mieszkańca (króla, rycerza, kupca, rzemieślnika).
–    Obca planeta będąca bardzo podobna do Ziemi. Są na niej zarówno stałe lądy, jak i wyspy, oceany, morza, chmury itd. Jednak na planecie cały czas jest noc. Mimo to życie się rozwija, żyją rośliny i sporo gatunków zwierząt odmiennych od tych znanych na Ziemi. Dzieci mogą uczynić bohaterem jakiegokolwiek mieszkańca obcej planety (także zwierzęta) lub astronautów, którzy właśnie na nią przybyli.
–    Miejscem akcji opowiadania jest miejscowość, w której znajduje się szkoła lub w której mieszkają uczniowie. W miejscu akcji właśnie powstaje nowe schronisko dla bezdomnych zwierząt. Tworząc opowiadanie, mogą przywołać obrazy znane im z codzienności, a bohaterem mogą uczynić siebie samych, swoich znajomych, turystów, nauczyciela, zwierzęta lub wymyśloną postać. 
–    Bezludna, tropikalna wyspa, na której nie ma żadnych zwierząt. Znajdują się tam jedynie rośliny i źródło pitnej wody ukryte wysoko w górach oraz jaskinie. W miejscu akcji właśnie pojawia się grupa rozbitków. Uczniowie mogą uczynić bohaterem dowolną, realistyczną postać (także samych siebie), k...