Czuły narrator w noweli Latarnik Henryka Sienkiewicza
Scenariusz lekcji do pracy z tekstem wykładu noblowskiego Olgi Tokarczuk

O SCENARIUSZU

Nowela Henryka Sienkiewicza Latarnik jest utworem niezwykłym. Postać Skawińskiego, człowieka rzucanego przez los w różne zakątki świata, niejednokrotnie skłania czytelników i tych młodszych, i tych starszych do refleksji nad własnym życiem, nad miejscem, w którym w danym momencie się znajdujemy, nad ludźmi, którzy są przy nas lub nas opuścili, nad naszą potrzebą bycia samotnym na danym etapie życia.

Mistrzostwo Sienkiewicza dostrzegamy nie tylko w przesłaniu dzieła, lecz także w budowie noweli; uczniowie i uczennice dowiadują się, czym są: retrospekcja, punkt kulminacyjny, utrwalają wiedzę na temat świata przedstawionego utworu. 
Podczas omawiania noweli Latarnik z ósmoklasistami chciałam poszerzyć ich horyzonty o tekst kultury, którym jest mowa noblowska Olgi Tokarczuk. Zdaję sobie sprawę, że jeśli chodzi o teorię literatury, nie ma terminu dotyczącego „czułego narratora”, co więcej, mam świadomość ryzyka, jakie niesie ze sobą wprowadzenie jakiegoś terminu nieobecnego w Słowniku terminów literackich, jednakże zależy mi najbardziej na poszerzeniu wiedzy moich uczniów i uczennic, na zwiększeniu ich kompetencji w krytycznej analizie tekstu i szukaniu połączeń między tekstem z ubiegłego wieku a współczesnym tekstem kultury – mową noblowską Olgi Tokarczuk, która wzbudziła refleksje czytelników w kraju i za granicą. 
Uważam, że dzięki podobnym aktywnościom, młodzież ma świadomość, jak ważne jest czytanie nie tylko klasyki, którą poznają dzięki kanonowi, ale także współcześnie powstających opracowań, tekstów wykładów, które pozwolą jej rozsmakować się w literaturze. 

Czas trwania	2 x 45 minut
Cel lekcji	Dowiem się, na czym polega mistrzostwo kompozycji noweli Sienkiewicza.
Związek z podstawą programową	1. 1), 2), 4), 7), 8), 9), 10), 11); 2. 1), 2), 3), 6);  2. 1), 3); 3. 1), 2), 3);  1. 1), 2), 3), 6), 7); 2. 3);  1, 6, 7, 8
Kryteria sukcesu/kryteria nauczania/NaCoBeZU	ukazuję elementy świata przedstawionego w utworze,wskazuję, w jaki sposób zbudowana jest nowela,  wyjaśniam na podstawie fragmentu wykładu Olgi Tokarczuk, jak rozumiem kategorię „czułego narratora” na przykładzie noweli Latarnik Henryka Sienkiewicza
Pytanie kluczowe	Co sprawia, że utwór literacki do Ciebie przemawia?
Metody	burza mózgów, dyskusja
Formy pracy	indywidualna, w parach, w grupach

Przebieg lekcji

Wstęp:

• Przedstaw uczniom i uczennicom pytanie kluczowe: Co sprawia, że utwór literacki do Ciebie przemawia? Uczniowie i uczennice zastanawiają się w parach nad odpowiedzią, następnie chętne osoby odpowiadają na pytanie, uzasadniając swoje stanowisko. Przedstaw uczniom i uczennicom temat i cel lekcji, sprawdź, czy cel lekcji został przez nich zrozumiany. (10 minut)

 
Zasadnicza część lekcji

• Połącz uczniów i uczennice w grupy. Zadaniem dla grup jest wskazanie elementów świata przedstawionego w noweli Latarnik Henryka Sienkiewicza. Młodzież może w tym celu wykorzystać kartę pracy z tabelą, którą otrzymuje każda osoba z klasy. Po tym, jak karta zostanie uzupełniona, sprawdź poprawność wykonania zadania, zachęć, by jedna osoba z każdej grupy przedstawiła efekty pracy. (15 minut)

Świat przedstawiony noweli Latarnik Henryka Sienkiewicza
Czas akcji	Miejsce akcji	Bohaterowie	Wydarzenia

• Zwróć uwagę młodzieży, że dzięki noweli dowiadujemy się również, czym zajmował się Skawiński, zanim podjął decyzję o tym, że chce podjąć pracę jako latarnik. Wprowadź młodzieży termin retrospekcja. 

    Retrospekcja:

1. przypominanie sobie przeszłych zdarzeń lub przeżyć; spojrzenie w przeszłość;
2. powrót do przeszłości w dziele literackim, zakłócający chronologiczny bieg narracji;
3. część utworu obejmująca takie wydarzenia;
4. w psychologii: odtwarzanie w pamięci przeżyć doznanych w przeszłości¹.

    Poproś uczniów i uczennice, aby pracując z tekstem noweli, wymienili ważne wydarzenia z przeszłości Skawiński...