Marek Hłasko – filmowe konteksty

Zdj. 1. Marek Hłasko, Warszawa, 1953 rok
Źródło: www.pai.media.pl/dzialania/hlasko/index.php
[dostęp: 15.05.2024 r.]

Jednym z tematów zajęć w 2024 r. może być opowieść o Marku Hłasce (1934–1969) za pośrednictwem filmów dokumentalnych poświęconych tej postaci. Warto pamiętać, że jest to rok poświęcony pamięci autora Pierwszego kroku w chmurach (1956). Zarówno w tym zbiorze, jak i w następnych utworach, pisarz ukazywał, omijając socrealistyczny sztafaż, niełatwą codzienność zwykłych ludzi. Wiarygodne ujęcie rzeczywistości i potoczny język zjednały mu rzesze czytelników – wskazano w uchwale. Przypomniano również, że w 2024 r. przypada dziewięćdziesiąta rocznica jego urodzin. Celem lekcji będzie odpowiedź na pytanie o strategie opowiadania o tym pisarzu przez polskich dokumentalistów. 
Marek Hłasko debiutował w 1954 r. opowiadaniem Baza Sokołowska. Pierwsze sukcesy i słowa uznania przyszły wraz z ukazaniem się tomu opowiadań Pierwszy krok w chmurach. Justyna Bucknall-Hołyńska dzieli dorobek twórczy Hłaski na cztery etapy [1]. W pierwszych latach (1953–1954) autor Pętli pozostawał jeszcze w kręgach „ducha socrealizmu”. Dopiero w okresie odwilży, po październiku 1956 r. i wydaniu pierwszego zbioru opowiadań, Hłaskę okrzyknięto buntownikiem i przedstawicielem młodego pokolenia. W latach 1958–1969, już poza Polską, Hłasko skupił się na pisaniu o znajomych i swoim pokoleniu. W Instytucie Literackim wydał powieści Cmentarze i Następny do raju. To, o czym pisał i jak o tym opowiadał, zamknęło mu drogę powrotną do ojczyzny. Lata 80. XX w. to czas, w którym pisarz, mimo swojej śmierci, ciągle „żyje” w pamięci innych, a także rodzi się nawet na nowo już tylko jako autor nowo wydanych zbiorów. 
Niemal od początku swojej drogi twórczej Hłasko próbował nawiązać twórczy dialog z branżą filmową. Na przykład jest autorem scenariuszy takich obrazów, jak Koniec nocy (1956), Pętla (1957) Wojciecha J. Hasa, Baza ludzi umarłych (1958) Czesława Petelskiego, Ósmy dzień tygodnia (1958, premiera 1983) Aleksandra Forda. Jest bohaterem filmów dokumentalnych: Wracając do Marka (2002), Opowiem wam o Marku (1999) Jana Sosińskiego, Marek Hłasko bez mitów (1994) Hanny Etemadi, Piękny dwudziestoletni (1986) Andrze...