Jak nauczyć uczniów rozbioru logicznego polecenia, ze szczególnym zwróceniem uwagi na elementy dotyczące uzasadnienia lub wyjaśnienia, na przykładzie otwartych zadań egzaminacyjnych?

W egzaminie gimnazjalnym wystarczyło wskazać prawidłową odpowiedź spośród tych zaproponowanych przez autorów, ale pomyłka bezpowrotnie zabierała punkty zdającemu egzamin. Możliwość wypowiedzenia się na zadany temat – mowa tu już o egzaminie klasach ósmych – może być więc szansą na zdobycie punktu, ale trzeba mieć na uwadze, że nie wystarczy napisać czegokolwiek, łudząc się, że się uda. Odpowiedź ma być konkretna i musi spełniać wszystkie kryteria oceniania.

Jak czytać polecenia?

Kształtowania umiejętności czytania poleceń nie zostawiajmy na ostatnią chwilę, nie czekajmy z nimi do klasy egzaminacyjnej. Arkusz egzaminacyjny (np. na egzaminie próbnym) wcale nie musi się jawić jako coś, z czym uczniowie nie mieli nigdy wcześniej do czynienia. Ćwiczenia związane z analizą zadań powinny być przeprowadzane w każdej uczonej przez nas klasie (oczywiście nie na każdej lekcji, bo przecież na egzaminie uczeń będzie zmagał się z postawionymi mu wymaganiami indywidualnie). Nawet proste ćwiczenia czasami sprawiają trudność wielu uczniom. Po kilku minutach pracy z nimi okazuje się, że niektórzy zrobili już kilka zadań i zaczynają się nudzić, inni tkwią przy pierwszym poleceniu bądź wykonali zadania bardzo powierzchownie.

Oto kroki wspólnej pracy nad analizą polecenia oraz weryfikacją wykonania zadania (bezwzględnie stosuję tu zasadę losowania – moim celem nie jest udawanie przed samą sobą, że w klasie nie ma żadnych problemów z omawianymi treściami; losowanie sprawia, że wszyscy są zaangażowani w lekcję):

• Uczniowie otwierają arkusz (kartę pracy).
• Uczniowie zapoznają się z treścią zadania wskazanego przez nauczyciela.
• Wylosowany uczeń czyta treść zadania na głos.
• Inny wylosowany uczeń omawia własnymi słowami, co należy zrobić w zadaniu.
• Uczniowie z pomocą nauczyciela weryfikują tę wypowiedź, przy czym można zasugerować uczniom zwracanie uwagi na to, ile punktów przewidziano za wykonanie zadania (czasem jest ono złożone, kilkuetapowe, więc informacja o większej liczbie punktów sugeruje, że powinniśmy dokładnie sprawdzić, ilu czynności się od nas wymaga, co ułatwia autokorektę; może się również zdarzyć, że za podanie kilku wyrazów, np. 3 synonimów, otrzymujemy tylko 1 punkt, zatem podanie 2 wyrazów sprawi, że nie otrzymamy punktu w ogóle...