Analiza porównawcza krok po kroku

Analiza porównawcza (inaczej równoległa) nie należy do zadań najłatwiejszych. Tym większe jest wyzwanie, gdy chodzi o utwory utrwalone w różnych tworzywach, przykładowo: wizualnych i werbalnych. Trzeba się do niej bardzo dobrze przygotować i ją zaplanować.
Jest kilka prostych zasad, które pozwalają na sprawne jej przeprowadzenie. W tym celu warto zadać sobie następujące pytania i rzetelnie przemyśleć odpowiedzi.

• Kiedy analiza porównawcza jest konieczna? W jakich sytuacjach ją wykorzystać? Odpowiedź na to pytanie sprowadza się przede wszystkim do ustalenia, czy w zadaniu, jakie sobie stawiamy, musimy dokonać interpretacji dwóch dzieł. Może chodzić o dwa wiersze tego samego autora, dwóch różnych autorów lub utworu muzycznego i literackiego, albo – jak w przypadku porównania grafiki Francisca de Goi Gdy rozum śpi, budzą się demony¹ i wiersza Stanisława Grochowiaka Otwarta otchłań² – obrazu malarskiego i utworu lirycznego.
• Jak zaplanować pracę nad interpretacją porównawczą? Ważne jest przede wszystkim uświadomienie sobie, że musi ona przebiegać równolegle, a więc polegać na równoczesnym prowadzeniu interpretacji jednego i drugiego utworu. Nie należy więc sztucznie rozdzielać tekstu na część poświęconą obrazowi i wierszowi, a samą czynność porównania sprowadzić do podsumowania, w którym wskazane będą punkty wspólne i rozbieżne między porównywanymi dziełami. Dobrym i najczęściej praktykowanym pomysłem, który ułatwi przygotowanie planu interpretacji porównawczej, jest spisanie w formie tabelki punktów wspólnych dla obu dzieł i różnicując...