Jak krok po kroku realizować kształcenie polonistyczne uczniów z doświadczeniem migracyjnym – poradnik praktyka z propozycją ćwiczeń

Nie podejmuję tematu nauczania w klasach przygotowawczych ani metodyki nauczania języka polskiego jako obcego. Biorę pod uwagę sytuację najbardziej typową –lekcje języka polskiego w klasie ogólnodostępnej, do której w pewnym momencie trafili uczniowie z doświadczeniem migracyjnym: uchodźcy, imigranci, dzieci rodziców powracających z zagranicy, i uczą się razem z polskimi dziećmi. Praca polonisty w tak absorbującym i różnorodnym środowisku powinna być szczególnie precyzyjnie zaplanowana i zindywidualizowana, aby żaden z uczniów nie czuł się pominięty. Dodatkową komplikacją jest fakt, że kilkoro uczniów imigrantów z tej samej klasy jest na różnym poziomie umiejętności językowych i nie zawsze można podzielić pracę tylko na dwie grupy kształceniowe. Gdyby scharakteryzować ten proces asymilacji językowej, można by go przedstawić za pomocą trzech pojęć: 

SŁOWO – TEKST – KONTEKST

Uczniowie najpierw przyswajają pojedyncze słowa i zwroty, następnie obudowują je krótkimi tekstami, by ostatecznie tworzyć wypowiedzi w konkretnych – dosłownych i przenośnych – kontekstach w swobodnych komunikatach. Mimo że polski system edukacji mocno ogranicza komunikację werbalną poprzez formy pisemne (odpowiada za to kształt egzaminów zewnętrznych), to przy kształceniu językowym obcokrajowców należy zaakcentować wagę wypowiedzi ustnych w myśl zasady obowiązującej w nauczaniu języków obcych, że aby nauczyć się języka, trzeba mówić, nie zważając na wstyd z powodu popełnianych błędów. 

Co ma zatem zrobić nauczyciel polonista, w którego klasie pojawili się uczniowie nieposługujący się polszczyzną w ogóle lub posługujący się nią w niewielkim stopniu? Działania te można opisać, odnosząc się do czterech etapów pracy nad umiejętnościami językowymi uczniów. 

Etap pierwszy: Czy rozumiesz? 

Pierwszy etap pracy z uczniem z doświadczeniem migracyjnym powinien przede wszystkim skupiać się na ćwiczeniu rozumienia i krótkich formuł komunikacyjnych. Aby nawiązać porozumienie, wszystkie kreatywne chwyty są dozwolone – jeśli znasz język rosyjski lub angielski, możesz skorzystać z tego, że być może to jedyny kod, który...