Jak krok po kroku realizować kształcenie polonistyczne uczniów z doświadczeniem migracyjnym – poradnik praktyka z propozycją ćwiczeń

Nauczanie języka polskiego jako obcego

Komunikacja jest pierwszym warunkiem i podstawą integracji uczniów z doświadczeniem migracyjnym w nowym środowisku. Trudności w porozumiewaniu się izolują ich od rówieśników, obniżają szanse edukacyjne, uniemożliwiają osiąganie postępów oraz w znacznym stopniu utrudniają rozwój osobisty. Doświadczenia te, opisane już dobrze w krajach wielokulturowych, możemy traktować jako naukę pomocną w wytyczaniu naszych własnych dróg integracji uczniów z doświadczeniem migracyjnym, których na wiosnę tak wielu trafiło do polskich szkół. Temat jest na tyle obszerny, że na potrzeby tego artykułu muszę ograniczyć się do wąskiego kontekstu pracy nauczyciela polonisty.

Nie podejmuję tematu nauczania w klasach przygotowawczych ani metodyki nauczania języka polskiego jako obcego. Biorę pod uwagę sytuację najbardziej typową –lekcje języka polskiego w klasie ogólnodostępnej, do której w pewnym momencie trafili uczniowie z doświadczeniem migracyjnym: uchodźcy, imigranci, dzieci rodziców powracających z zagranicy, i uczą się razem z polskimi dziećmi. Praca polonisty w tak absorbującym i różnorodnym środowisku powinna być szczególnie precyzyjnie zaplanowana i zindywidualizowana, aby żaden z uczniów nie czuł się pominięty. Dodatkową komplikacją jest fakt, że kilkoro uczniów imigrantów z tej samej klasy jest na różnym poziomie umiejętności językowych i nie zawsze można podzielić pracę tylko na dwie grupy kształceniowe. Gdyby scharakteryzować ten proces asymilacji językowej, można by go przedstawić za pomocą trzech pojęć: 

POLECAMY

SŁOWO – TEKST – KONTEKST

Uczniowie najpierw przyswajają pojedyncze słowa i zwroty, następnie obudowują je krótkimi tekstami, by ostatecznie tworzyć wypowiedzi w konkretnych – dosłownych i przenośnych – kontekstach w swobodnych komunikatach. Mimo że polski system edukacji mocno ogranicza komunikację werbalną poprzez formy pisemne (odpowiada za to kształt egzaminów zewnętrznych), to przy kształceniu językowym obcokrajowców należy zaakcentować wagę wypowiedzi ustnych w myśl zasady obowiązującej w nauczaniu języków obcych, że aby nauczyć się języka, trzeba mówić, nie zważając na wstyd z powodu popełnianych błędów. 

Co ma zatem zrobić nauczyciel polonista, w którego klasie pojawili się uczniowie nieposługujący się polszczyzną w ogóle lub posługujący się nią w niewielkim stopniu? Działania te można opisać, odnosząc się do czterech etapów pracy nad umiejętnościami językowymi uczniów. 

Etap pierwszy: Czy rozumiesz? 

Pierwszy etap pracy z uczniem z doświadczeniem migracyjnym powinien przede wszystkim skupiać się na ćwiczeniu rozumienia i krótkich formuł komunikacyjnych. Aby nawiązać porozumienie, wszystkie kreatywne chwyty są dozwolone – jeśli znasz język rosyjski lub angielski, możesz skorzystać z tego, że być może to jedyny kod, który...

Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów

Co zyskasz, kupując prenumeratę?
  • 6 wydań magazynu "Polonistyka"
  • Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
  • Możliwość pobrania materiałów dodatkowych
  • ...i wiele więcej!

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI