Między pokoleniami, czyli o tym, co łączy, a co dzieli generacje
Scenariusz lekcji języka polskiego dla klasy VIII

Dla kogo?	Dla uczniów klas VIII
Czas lekcji	90 minut
Cele ogólne	Uczeń zna różnice między generacjami i potrafi o nich opowiadać, interpretuje fragmenty tekstów, argumentuje swoją wypowiedź
Metody  i formy pracy	Praca z tekstem, dyskusja, praca indywidulana, praca w grupach
Pomoce dydaktyczne:	fragment eseju Olgi Tokarczuk Wiele światów w jednym miejscu, fragment powieści Jerome D. Salingera Buszujący w zbożu

 

Przebieg lekcji
 

Część wprowadzająca

Zastanów się i porozmawiaj z innymi uczniami w klasie, co Was łączy z Waszymi rodzicami, dziadkami, a co Was dzieli? Wnioski przedyskutujcie na forum klasy.

Część właściwa

Przeczytaj fragment eseju Olgi Tokarczuk i odpowiedz na zamieszczone pod nim pytania:

Chyba jeszcze nigdy w historii dystanse między generacjami nie były tak duże. Myślę o głębokich przepaściach między pokoleniami i determinowanych przez rozwój sztucznej inteligencji i lawinowe zmiany w dostępie do informacji. Wygląda na to, że społeczeństwo ludzkie rozwarstwiło się na pokoleniowe zony różniące się od siebie podejściem do świata, wiedzą, sposobem używania i jakością języka, umiejętnościami, mentalnością, rodzajem polityczności i wzorcami życia. (…) Ta przepaść to nie tylko konflikt między starymi a młodymi, ale jakaś dziwna nieprzystawalność różnych grup wiekowych ludzi żyjących w jednej przestrzeni. (…)

Wnuków od dziadków dzieli dziś więcej niż kiedyś mieszkańców Nowego Jorku i Sandomierza. A prawnuków od pradziadków – tu do porównania trzeba by chyba użyć dystansów międzyplanetarnych…
Poszczególne generacje mają dziś nie tylko swoje języki, ale i właściwe sobie rytuały. Obowiązują w nich specyficzne dla każdej wzory konsumpcji i odmienne style życia. Inaczej wyobrażają sobie przyszłość i w inny sposób są od niej zależne, inny jest ich stosunek do przeszłości, inaczej też kontaktują się z teraźniejszością. Wnukowie siedzą teraz w coraz to nowych aplikacjach, dziadkowie oglądają ulubione programy w telewizji. Bańki internetowe przenoszą się do realu, co staje się szczególnie wyraźne, gdy dotyczy seniorów. (…)¹

• Generacja – ogół ludzi, zwierząt lub roślin żyjących w tym samym okresie i będących w podobnym wieku; pokolenie. 
• Zona – obszar wydzielony z większego obszaru; strefa.
• Etnia – wspólnota mająca wspólne mity pochodzeniowe, własną tożsamość kulturową, w tym nazwę, oraz związek z ziemią ojczystą.

1.  Autorka pisze, że – według niej – rośnie przepaść między generacjami. Jak myślisz, z jakiego powodu?
2.  Przedyskutujcie w grupach, czy autorka ma rację, mówiąc: „Wnuków i dziadków dzieli dziś więcej niż kiedyś mieszkańców Nowego Jorku i Sandomierza”. Uzasadnijcie swoje wypowiedzi.
3.  Zastanówcie się w grupach, jak – według Was – wygląda obecnie styl życia współczesnych nastolatków, a jak wyglądał styl życia nastolatków 40–50 lat temu. Swoje przemyślenia zapiszcie w formie tabeli.
4. Tabela 1. Style życia nastolatków

Styl życia współczesnych nastolatków	Styl życia nastolatków 40–50 lat temu

5. Zastanów się, z jakimi problemami mierzą się obecnie współcześni nastolatkowie, z którymi nie mieli do czynienia Wasi dziadkowie, gdy byli w Waszym wieku?

Przeczytaj fragmenty powieści J. D. Salingera Buszujący w zbożu i odpowiedz na poniższe pytania:

(…) Chcę tylko powiedzieć, że dużo myślałem o Spencerze, a gdy człowiek za dużo o nim myślał, zaczynał się zastanawiać, czy taki staruszek ma jeszcze po co żyć. No bo był już przygięty do ziemi, zgarbiony okropnie, a kiedy podczas lekcji upuścił pod tablicą kredę, ktoś z pierwszej ławki musiał się zrywać i mu ją podawać. Ja na miejscu ta...