Prawo oświatowe a ocenianie uczniów – czyli jak oceniać zgodnie z prawem

Przepis art. 98 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe stanowi, że statut szkoły zawiera w szczególności szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego uczniów.
Ustawodawca odwołuje się przy tym wprost do art. 44b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, znajdującym swoje miejsce w utrzymanym w mocy rozdziale 3a ustawy – Ocenianie, klasyfikowanie i promowanie uczniów w szkołach publicznych.
Na wstępie trzeba zaznaczyć, że prawo oświatowe zobowiązuje szkoły (placówki oświatowe) jedynie do uszczegółowienia warunków i sposobu oceniania uczniów, a więc ponad te wytyczne szkoła wychodzić nie może, np. nie może w ogóle zrezygnować z oceniania uczniów, choć nie musi to być nota matematyczna. Nie można zaniechać stawiania uczniowi ocen bieżących oraz klasyfikacyjnych, czy to śródrocznych i rocznych, czy końcowych, zgodnie z art. 44e ust. 1 u.s.o. 

Czym jest ocena ucznia?

Generalnie, oceny są jawne dla ucznia i jego rodziców, a w domyśle, także dla jego opiekunów prawnych, w tym instytucjonalnej opieki prawnej nad uczniem. Sprawdzone i ocenione pisemne prace ucznia są udostępniane uczniowi i jego rodzicom. Nauczyciel ma obowiązek uzasadniać ustaloną ocenę w sposób określony w statucie szkoły.
Ustawodawca postanowił, że nie tylko same oceny są jawne, ale również jawne mają być instrumenty i narzędzia ewaluacji wiedzy, dokumenty robocze służące badaniu wiedzy i umiejętności ucznia, takie jak sprawdziany i inne prace pisemne.
Powstaje zatem pytanie, czy takie instrumentarium ewaluacji procesu dydaktycznego stanowić powinno informację publiczną, bo, co do samej oceny, wystawionej indywidualnemu uczniowi, a także sprawdzonej jego pracy pisemnej, nie ma wątpliwości, że nie mogą to być dane objęte zakresem informacji publicznej w myśl ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Niemniej jednak sprawdziany, testy, prace pisemne in blanco wraz z kluczami odpowiedzi bądź przykładowymi rozwiązaniami zadań lub problemów informację publiczną mogą już stanowić.
W tej kwestii wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w uzasadnieniu swojego wyroku [1]. Kanwą tego orzeczenia jest odmowa dyrektora placówki oświatowej przekazania jednemu ze stowarzyszeń kopii „ostatniego pisemnego sprawdzianu i klasówki (tj. arkusz z pytaniami i odpowiedziami do wyboru w razie pytań zamkniętych) wg definicji statutowej z przedmiotu matematyka w klasie (…) i (…), w formie skanów w formacie PDF”. Zdaniem Sądu dane dotyczące ostatniego pisemnego sprawdzianu i klasówki z matematyki we wskazanych klasach, tj. arkuszy z pytaniami i odpowiedziami do wyboru w razie pytań zamkniętych, jako ściśle związane z działalnością podmiotu zobowiązanego z zakresu edukacji, mieściły...