9 www.czasopismopolonistyka.pl Działania edukacyjne: 1| Ferdydurke – zdaniem wielu krytyków – jest „traktatem o wiecznej niedojrzałości”. Jak rozumiesz to sformułowanie? 2| Na czym polega uprawiana przez autora wielopiętrowa gra z formą? 3| „Bohater powieści, to zarazem narrator, którego bystre oko wyławia każdą nieautentyczność”. Podaj przykłady z tekstu lub filmu, które potwierdzają to stwierdzenie. 4| Ferdydurke – jak czytamy w licznych opracowaniach – jest „pastiszem wolteriańskiej powiastki filozoficznej”. Czy potrafisz uzasadnić tę tezę? 5| Powieść Gombrowicza wpisywano też w nurt realizmu magicznego. Czy potrafisz zdefiniować pojęcie „realizm magiczny” i podać odpowiednie przykłady z prozy polskiego autora? 6| W Dzienniku Gombrowicz pisał: „Krytyk nie powinien szperać, szukać, niech siedzi z założonymi rękami, czekając, aż książka go znajdzie. Talentów nie należy szukać przez mikroskop, talent sam powinien dać znać o sobie biciem we wszystkie dzwony”. Napisz esej, którego mottem będzie właśnie ta wypowiedz pisarza. 7| W jednym z filmów dokumentalnych pada pytanie: „Jak dzisiaj odczytujemy Gombrowicza – jako wciąż aktualną drwinę z nas samych czy poważną propozycję nowej sztuki odwołującej się do nowoczesnej filozofii?”. Przygotuj debatę, której tematem będzie zmierzenie się z tym pytaniem. n 1 W. Gombrowicz, List do ferdydurkistów, „Nowiny Literackie”, 27 kwietnia 1947 r. 2 K. Armata, O walkowerze nie ma mowy. O nowych filmach Jerzego Skolimowskiego, „Kino” 2022, nr 10, s. 34–37. 3 J. Skolimowski, Montaż jest wiedzą, „Kino” 1971, nr 10, s. 22–23. 4 O okolicznościach powstania tej ekranizacji Jerzy Skolimowski opowiadał w wy- wiadach: „Jadę do Polski robić «Ferdydurke»” („Kino” 1990, nr 6, s. 6–7) i „Mogli mnie zmieść jednym ciosem. Na zawodowym ringu” („Film” 1992, nr 9, s. 4–5). 5 W. Gombrowicz, Ferdydurke, przeł. E. Mosbacher, Grave Press, New York 1961. 6 Idem, Ferdydurke, przeł. D. Borchardt, wstęp S. Sontag, Yale University Press, New Haven 2000. 7 Zob. recenzję książki Gombrowicz i tłumacze pod redakcją Elżbiety Skibińskiej w: „Pamiętnik Literacki” 2007, nr 2, s. 249–254. Por. M. Heydel, Angielskie wersje „Ferdydurke” – strategie przekładania nieprzekładalnego, [w:] Gombrowicz i tłumacze, red. E. Skibińska, Łask 2004, s. 103–115. 8 Zob. informacje na stronie: filmpolski.pl. Skolimowski wspominał, że przygotowując się do adaptacji tej powieści, odkrył źródło inspiracji dla tytułu Ferdydurke. Chodziło o imię postaci, którą wykreował pisarz Sinclair Lewis w książce Babbitt (1922). W szóstym rozdziale pojawia się postać nazywana: Freddy Durkee. 9 W. Gombrowicz, Ferdydurke, Warszawa 1986, s. 22. 10 Ibidem, s. 5. 11 Ibidem, s. 255. 12 Ibidem, s. 71. 13 Ibidem, s. 75. Przypisy dr Iwona Grodź Literaturoznawca, filmoznawca, historyk sztuki, muzykolog, psycholog sztuki i wieloletni dydaktyk akademicki (Poznań, Warszawa). Interesuje się ponadto kulturoznawstwem, teatrem, filozofią i psychologią, a także ideą „korespondencji” sztuk, szczególnie: literatury, filmu, teatru, malarstwa i muzyki. Przygotowuje się do procedury habilitacyjnej. Autorka m.in. książek: Zaszyfrowane w obrazie. O filmach Wojciecha Jerzego Hasa (Gdańsk 2008), Jerzy Skolimowski (Warszawa 2010), „Rękopis znaleziony w Saragossie” Wojciecha Jerzego Hasa (Poznań 2005), Synergia sztuki i nauki w twórczości Zbigniewa Rybczyńskiego (Warszawa 2015), Between Dream and Reality (Berlin 2018), Hasowski Appendix (Kraków 2020) i wielu innych publikacji naukowych. 1. Grodź I., Jerzy Skolimowski, Warszawa 2010. 2. Janicka B., Szyderca jako prorok, „Film” 1992, nr 2, s. 6. 3. Mazierska E., Jerzy Skolimowski. The Cinema of a Nonconformist, New York–Oxford 2013. 4. Oleksiewicz M., Czy Gombrowicz wyjdzie z czyśćca?, „Kino” 1991, nr 9, s. 43–45. 5. Płażewski J., Zastrzeżenia szacunkiem podszyte (rec.), „Kino” 1992, nr 7, s. 9–10. 6. Werner M., A kto widział – ten trąba! (rec.), „Kino” 1992, nr 7, s. 8–9. 7. Wojciechowski P., Gęba przeciw Apokalipsie, „Film” 1992, nr 10, s. 12–13. Bibliografia 1. Ferdydurke/30 door key (1991), Jerzy Skolimowski. 2. Pornografia (2003), reż. Jan Jakub Kolski, w 2003 r. film otrzymał wiele nagród w Gdyni (Festiwal Polskich Filmów Fabularnych), m.in. za główną rolę męską, muzykę, dźwięk. 3. Cosmos/Kosmos (2015), reż. Andrzej Żuławski, w 2015 r. film otrzymał nagrodę za reżyserię w Locarno (Międzynarodowy Festiwal Filmowy). Filmografia (wybór) 1. Moi, Gombrowicz (1989), reż. Andrzej Wolski. 2. Gombrowicz wśród Francuzów (1994), reż. Roman Lewandowski. 3. Witold (1996), reż. Hanna Etemadi, Tadeusz Roman. 4. Listy z Argentyny (1997), reż. Grzegorz Pacek. W 1998 r. film otrzymał nagrodę za scenariusz (Krakowski Festiwal Filmowy – Konkurs Polski). 5. Witold Gombrowicz 1904–1939 (2000), reż. Andrzej Wolski. 6. Ja, Gombro (2003), reż. Marian Marzyński. 7. Rozdarcie, czyli Gombro w Berlinie (2004), reż. Wiesław Saniewski, fabularyzowany dokument, w roli pisarza Wojciech Ziemiański. 8. Witold Gombrowicz (2022), reż. Tomasz Sokołowski (w cyklu Filmowy Kanon Literatury). Filmy dokumentalne Temat numeru Więcej filmowych kontekstów znajdą Państwo tutaj:
RkJQdWJsaXNoZXIy MTMwMjc0Nw==